Abstede was eeuwenlang de groentetuin van de (ommuurde) stad. Op de vruchtbare gronden langs de Minstroom verbouwden hoveniers groente en fruit om te verhandelen op de stadsmarkten. Het rijke tuindersverleden van Abstede is nog duidelijk zichtbaar in de vele oude hovenierswoningen, het langgerekte stratenplan (Abstederdijk, Notenbomenlaan en Zonstraat), de volkstuinen, dierenweide en meerdere groengroepen. In 2013 kreeg het ‘dorp’ de status Gemeentelijk Beschermd Stadsgezicht om het karakter en de sfeer te behouden. Nu, tien jaar later, blijkt uit een evaluatie dat zo’n status werkt.

Strijd tegen sloop
Als buitengerecht had Abstede eeuwenlang eigen regels en cultuur. Het tuindersleven was een hard bestaan, het katholieke geloof werd streng beleden. Bewoners hebben altijd moeten strijden om niet opgeslokt te worden door de uitdijende stad. Zo dreigde in de jaren 60 nog grootschalige sloop toen de gemeente plannen presenteerde om dwars door Abstede een vierbaans autoweg aan te leggen richting het stadscentrum (lees: Hoog Catharijne). Daarop volgde jarenlange protesten en acties. Die hadden succes, want de plannen gingen uiteindelijk van tafel. Abstede bleef behouden.

Grip op leefomgeving
Door geregeld overleg met de gemeente willen de huidige bewoners een dergelijke strijd voorkomen. De status Gemeentelijk Beschermd Stadsgezicht is vooralsnog uniek binnen de gemeente Utrecht (er zijn zes rijksbeschermde buurten) en biedt bewoners van Abstede meer (wettelijke) mogelijkheden om grip te houden op het karakter en de sfeer van hun buurt. Er zijn al successen geboekt. Zo gelden Park Oosterspoorbaan en het nieuwe woonbuurtje Hieronymuserf als geslaagde inpassingen, zo is te lezen in de evaluatie. Hoewel de nieuwe omgevingswet extra waarborgen biedt om stadsgezichten te beschermen, wijst de verantwoordelijke wethouder Streefland in een recente raadsbrief op een belangrijke meerwaarde van de status: het versterkt de trots en het buurtgevoel bij bewoners.

Meer info
De gemeentelijk afdeling Erfgoed heeft in 2010 een lezenswaardig rapport gemaakt over de historie van het Minstroomgebied, met veel oude foto’s en kaarten. Een aanrader! De bewonersgroep heeft een wandeling uitgezet langs twaalf historische plekken in Abstede. Daarnaast herinneren meerdere vormen van streetart aan het tuindersverleden, zoals dit gedicht, deze schildering en dit tegeltableau. Wie meer wil weten over dit gebied en/of de status Gemeentelijk Beschermd Stadsgezicht kan per mail contact opnemen met de bewonersgroep.