Het wintertreintje in de etalage van Langerak IJzerwaren is een ware publiekstrekker, elke winter weer. Maar het afvoeren blijkt pas écht wereldnieuws! Een videofragment op onze social media van 20 seconden, waarop niet meer te zien is dan Willem Langerak die met twee makkers de treinbaan een bestelbus inschuift, is door een half miljoen (!) mensen bekeken. Voor een oldskool papieren wijkkrant een onbegrijpelijk aantal.
Compliment uit Amerika Oost telt 30.000 inwoners, hier weten we van de blauwe winkelpui en het treintje dat er rondjes rijdt. We denken wellicht: ah, zo ziet de spoorbaan er dus van binnen uit. Maar al die kijkers buiten Oost? Willem kreeg zelfs complimenten van ene Carlos uit San Antonio, USA: ‘What a wonderful layout.‘ Liefhebbers van modelspoor zitten natuurlijk over de hele wereld. Of past het filmpje in de populaire categorie: Let op, dit gaat mis? Dat de spoorbaan uit hun handen valt, iemand er dwars doorheen loopt, of dat de vrachtwagen aan het eind van het fragment de deur van de bus eraf rijdt … Social media blijft een ondoorgrondelijk fenomeen. Willem heeft er zelf weinig mee en vat het geamuseerd maar vooral nuchter samen: ‘Waanzin!’
Huize Tintle heeft drie kelders die al tijden afgesloten zijn. Twee jaar geleden kwam er een klusjesman langs die een van de kelderdeuren openmaakte. Er kwamen nóg een deur en een luik naar de kruipruimte tevoorschijn. De huisgenoten konden even rondsnuffelen in een nog onontdekt deel van hun huis, spannend! Ze vonden een oud broodtrommeltje en een fles mineraalwater uit 1985 met de merknaam Tintle.
Mysterie “Misschien een vergeten lunch van een bouwvakker?”, vroeg bewoner Joren Bassant zich af. In een poging meer over de mysterieuze vondst te weten te komen, speurde hij het hele internet af. Over het merk Tintle was echter niks te vinden! Wie het heeft achtergelaten blijft een mysterie. Wel neemt het huis de merknaam over, het is nu de basis van het huislogo. De bewoners dragen Tintle-truien en logostickers zijn besteld. De fles wordt als een relikwie bewaard in een op-maat-gemaakt kastje achter een ruit. Plan is om een grote vitrine te maken die een prominente plek krijgt in de woonkamer. Tintle zit voorgoed in het huis-dna.
Tegenover het pand van de HKU staat Huize Geepenbak, in de volksmond ook wel Huize Geep genoemd. Geep is een vis, geliefd onder zeesportvissers. Maar waarom draagt een studentenhuis de naam van deze straalvinnige vis uit de familie der Belonidae?
Domme grap “Mensen snappen het vaak niet”, bevestigt bewoner Julia van Blaaderen. Huisoudste Taj Orfahly woont al bijna zes jaar in het studentenhuis en heeft het ontstaan van de huisnaam meegemaakt. Hij omschrijft het als een domme grap. “Tijdens de lockdown vier jaar geleden hadden we weinig anders te doen dan lachen om domme dingen. Zoals een grappig filmpje in de groepsapp over een man die een vis ving, een geep. Die ongein noemden we voortaan een geepenbak.” Het woord heeft zich inmiddels diep in het huisvocabulaire gevestigd: “Als we iemands naam niet weten, noemen we hem Geep. Het is ook niet vreemd om te horen: ik nodig vanavond wat Geepen uit, oké?”
De posters, stickers en stempels maken het onmisbaar als je binnenkomt: welkom in Huize Mand! In comfortabele joggingpakken met het huislogo erop geprint zitten de huisgenoten samen op de bank. De winkelmandjes als lampenkappen zie je vanaf de straat al hangen, onder de grote banner met het huislogo. Waarom deze obsessie met manden?
Iconische lampenkap Drie jaar geleden vergat een huisgenoot om een winkelmandje terug te zetten en nam het toen maar mee naar huis. Hij begon een trend: nu zijn er in het huis wel zo’n 20 mandjes te vinden. “We gebruiken ze voor van alles”, vertelt Pien Bonewit. Een bak voor de vuile vaat, een wasmand, en dus de iconische lampenkap. Het kon bijna niet anders dan het huis ernaar te vernoemen. Huize mand heeft een sterke identiteit en de huisgenoten zijn er duidelijk trots op. De naam is wel echt gevestigd. “Nee, die naam gaat niet gauw weer veranderen”, lachen de huisgenoten.
De vijftien bewoners van Huize Bertus Beer vormen een hechte familie. Ze eten elke avond samen aan een grote tafel en ondernemen van alles. De huisnaam dragen ze met trots en staat ook in koeienletters boven de voordeur. Huisgenoten noemen zich ‘beren’. In de kast liggen grote knuffelberen en op de muur in de woonkamer is een enorme beer geschilderd. Maar, waarom?
Fanatieke zoektocht “Dat weet niemand”, vertelt oud-beer Nina Bolhuis eerlijk. Wat volgt is een fanatieke zoektocht: huisarchieven worden doorgespit, steeds oudere bewoners worden geraadpleegd. Meerdere theorieën komen boven water. Het zou vernoemd zijn naar een echte man: ‘Ingenieur Bertus Beer’. “Dat hij echt bestaan heeft, heb ik een hard hoofd in”, vertelt oud-beer Chris van der Heijden. Het is duidelijk een acroniem van ‘IBB’. Of is de naam soms afgeleid van Bert’s Bierhuis aan de Twijnstraat, lange tijd de stamkroeg van de beren?
Mysterie “Zeker niet”, zegt Colijn van Noort, huisoudste in de jaren 80. “Al lang vóór de opening van die kroeg heette het huis al zo. Het kwam destijds ook ter sprake op de reünie van bewoners uit jaren 70, en zelfs die konden het zich niet herinneren.” Hoogstwaarschijnlijk heeft dit huis dus al sinds de allereerste bewoners deze naam. De beren zijn vastbesloten om het mysterie hoe dan ook te ontrafelen.
Een emotioneel weerzien in verzorgingshuis Swellengrebel. Zo’n 45 voormalige werknemers van Marokkaanse afkomst brachten een eerbetoon aan hun oude baas Do Schat. Do, vernoemd naar zijn vader die in 1923 de bakkerij Do Schat opgerichtte, bouwde samen met zijn broers John en Arnold de zaak in de Braamstraat uit tot een keten van twintig bakkerswinkels op het hoogtepunt in de jaren 80. Do Schat was een begrip in Oost en in de rest van de stad. En niet alleen vanwege het voedzame brood (Allinson volkoren!): de ondernemer had vooral een groot sociaal hart. En dat bleken deze oud-werknemers uit de jaren 60 en 70 niet vergeten. “Uw familie heeft de zorg voor het personeel altijd vooropgesteld, iets waarvoor wij u diep dankbaar zijn”, zo spraken zij met grote ontroering tot de oud-ondernemer.
Brood op de plank Do Schat woonde met zijn vrouw Corry jarenlang in de Krommerijnwijk, maar wordt vanwege zijn dementie nu verzorgd in Swellengrebel. Ondanks zijn gevorderde leeftijd (93) en broze gezondheid doorvoelde hij de mooie woorden van dank die werden uitgesproken. Zo benadrukten de oud-medewerkers de kansen die de bakkerij hun destijds had geboden. “U was op zoek naar medewerkers om brood te bakken, wij zochten brood op de plank. En we kregen meer dan dat: Do Schat bleek een tweede thuis.” Na alle mooie woorden haalden de oud-medewerkers in bijzijn van hun eigen zonen nog vele warme herinneringen op aan de tijd in de bakkerij. Met dank aan organisator Marzouk Zarioh.
Grote dankbaarheid voor Do Schat – foto: Huib SchatDo Schat gebakEen schat aan verhalenDe bakkerij aan de Braamstraat in Oudwijk-Noord bij het 10-jarig bestaan in 1933 – Het Utrechts Archief
Het treintje van Langerak IJzerwaren heeft deze winter het recordbedrag van €4.768,15 bij elkaar geboemeld, ruim €1.300 meer dan vorig jaar! Met dank aan alle buurtgenoten die een wagon sponsorden (€3.500), geld doneerden via de QR-code (€1.108) of kleingeld stopten in de fooienpot op de toonbank (€160). De opbrengst gaat naar het goede doel Villa Joep. De totale donatie bedraagt zelfs meer dan €5.000 als we de baten van de kerstballenactie meetellen.
Geen strijkstok Irene Crone, vrijwilliger bij Villa Joep, is verheugd met de donatie van Team Langerak. Ze wil benadrukken dat het hele bedrag 100% ten goede komt aan onderzoek. “Onze stichting heeft geen betaalde krachten of dure reclamecampagnes. Geen strijkstok dus. Daarom zijn we zo blij met inzamelacties als deze. Veel dank aan de medewerkers en klanten van de winkel!”
Over Villa Joep Villa Joep strijdt tegen neuroblastoom, een zeldzame en zeer agressieve vorm van kinderkanker. Naamgever is Joep Steijn. Hij overleed in 2003 op 4-jarig leeftijd aan de ziekte. De olifant, het logo, was zijn lievelingsknuffel. Per jaar krijgen zo’n 25 tot 30 jonge kinderen de diagnose. De overlevingskans is slechts 30%. De ziekte tast het zenuwstelsel aan en ontwikkelt zich razendsnel. De stichting ondersteunt wetenschappelijk onderzoek naar deze akelige ziekte, veelal in samenwerking met het Prinses Máxima Centrum op het Utrecht Science Park.
Irene Crone (2de van links) nam de cheque namens Villa Joep in ontvangst in het bijzijn van het trotse Team Langerak IJzerwaren – foto: Arnoud WolffVeel bekijks in december 2023 – Foto: Menno BauschGesponsorde wagonsTreintje trekt veel bekijksLogo van Villa Joep
In Oost staan zo’n 220 parkeerautomaten, plekken waar bezoekers kunnen betalen voor parkeren. Maar sinds begin dit jaar zijn er 107 buiten werking gesteld, ongeveer de helft. Binnenkort zullen ze uit het straatbeeld verdwijnen. “Niet meer nodig”, zo schrijft de gemeente op haar website. De parkeer-apps hebben hun rol blijkbaar overgenomen. Naar verluid blijft in elke straat binnen 175 meter een automaat beschikbaar.
Parkeerautomaten die weggaan: lijst Meer info op de parkeersite v/d gemeente.
Parkeerautomaat in de Prins Hendriklaan is buiten werking
Nieuwe expositie in Moving Gallery! Vanaf zaterdag 10 februari kun je zogenoemde hyperrealistische kunstwerken bekijken (en kopen). Kunst die echt lijkt. Maar let op: het zijn niet knap nageschilderde foto’s. In tegendeel, galeriehouder Arnoud van Mosselveld heeft van elf kunstenaars beelden geselecteerd waarvan een foto niet bestaat. Echter dan echt, zou je kunnen zeggen, want de kunstenaars voegen een artistieke lading toe aan de werkelijkheid. De titel van de expositie ‘Echter!’ heeft dan ook een dubbele betekenis: de kunst lijkt echt, echter is het interessanter dan dat. Kunst met een kanttekening.
Op Scherp Deze expositie sluit aan bij de tentoonstelling ‘Op Scherp’ in het Centraal Museum Utrecht, die gewijd is aan foto- en hyperrealisme in de schilderkunst. Deze expositie heeft als vertrekpunt een Utrechtse verzameling Amerikaanse fotorealisme uit begin jaren 70. Het is de moeite waard om beide nauw verwante exposities te bezoeken.
Deelnemers aan Echter!: Jhonie van Boeijen, Caja Boogers, Jeffrey Dunsbergen, Bobbi Essers, Jasper Hagenaar, Lieven Hendriks, Nonna Hoogland (keramiek), Florens Kool, Onno Meeuwsen, Robin Speijer en Ina van Zyl.
Expositie Echter! Opening 10 feb om 16:00 uur Looptijd: 10 feb – 15 maart Adres: Mgr. van de Weteringstraat 69 Open: vr-za-zo 12:00 – 17:30 uur Meer info: www.movinggallery.nl/
Arnoud van Mosselveld bekijkt een kunstwerk van Jhonie van Boeijen, op de voorgrond een keramiek van Nonna Hoogland – Arnoud Wolff
Rechtenstudent Trui van Lier (1914-2002) begon in het eerste oorlogsjaar een crèche met de naam Kindjeshaven op de Prins Hendriklaan (het pand waarin nu ijssalon Vorst zit), vlakbij het Wilhelminapark. Samen met Jet Berdenis van Berlekom wist ze zo 150 Joodse kinderen veilig door de oorlog te loodsen.
Trui van Lier (l) en Jet Berdenis van Berlekom (r) – het Utrechts Archief
Over Kindjeshaven In de jaren dertig nam het Joodse gezin Van Lier aan de Willem de Zwijgerstraat al joodse vluchtelingen uit Duitsland op. Trui, rechtenstudent en lid van UVSV (ze was praeses in 1937/38), hoorde van hen over baby’s en peuters van opgepakte Joodse gezinnen die aan hun lot werden overgelaten. Daarom begon ze na de Duitse inval in 1940 een kinderopvang met de naam Kindjeshaven. Haar vriendin en – heel handig – gediplomeerd kinderverzorgster Jet Berdenis van Berlekom (1920-2010) trad bij haar in dienst. Eerst vingen ze kinderen op van de gegoede burgers uit de buurt om vertrouwen te wekken bij de bezetter. Later kwamen er kinderen via voogdijraad, kinderpolitie en kinderziekenhuis. De crèche groeide gaandeweg uit tot een kinderpension.
Studentenverzet Daarna volgden de kinderen waar het Trui écht om te doen was: die van (Joodse) onderduikers die met een (huilende) baby niet bij een onderduikadres konden aankomen, of van Joden die opgepakt en gedeporteerd waren. Vanaf 1943 nam het aantal opgevangen kinderen van Joodse komaf toe tot meer dan de helft, mede omdat Kindjeshaven nauw ging samenwerken met de studentenverzetsgroep Het Utrechts Kindercomité.
Levensgevaarlijk Zoveel kindjes met Joods uiterlijk begon op te vallen in de buurt. En dat was levensgevaarlijk, omdat in de nabijgelegen Kromhoutkazerne en rond het Wilhelminapark veel Duitsers en nsb-ers waren ingekwartierd. Tóch wisten Trui en Jet de opvang met goede organisatie, vlotte babbel en vooral grote moed open te houden en vermoedelijk ook vanwege de opvang van kinderen die buitenechtelijk verwekt waren door Duitsers. Als de Duitse vader naar het oostfront moest, ging de voogdij tijdelijk over naar de Ortskommandant, de hoogste in rang in Utrecht. Die was maar wat blij dat Kindjeshaven zijn opgedrongen opvangprobleem oploste …
De inval In 1944 kwam de langverwachte inval. Maar Trui was gelukkig elders en Jet wist zich vrij te praten. Wel stond Jet er die laatste maanden alleen voor. Uiteindelijk stopte Kindjeshaven in februari 1945 vanwege een tekort aan elektra, water en verzorgingsproducten als zeep. Naar verluid hebben ze met hun opvang in de oorlog meer dan 150 kinderen kunnen redden.
Meer over Kindjeshaven Bekijk de indringende en zeer informatieve film over Trui, Jet, Kindjeshaven en de verzetsgroep Het Utrechts Kindercomité, met de titel Omdat hun hart sprak. Journalist Ellen Visser schreef een artikel in de Volkskrant.
Met kindjes spelen in het Wilhelminapark – Het Utrechts Archief
Familie van Truus Trui is een oudere nicht van de bekende verzetsvrouw Truus van Lier (1921-1943) die in 1943 de foute politiechef Gerard Kerlen doodschoot. Die werd snel daarna opgepakt en stierf voor het vuurpeloton. Als eerbetoon staat voor haar ouderlijk huis naast het Rietveldschröderhuis een gedenkbord. Langs de Singel herinneren een bloemenmonument en een standbeeld aan de verzetsdaad van Truus. Daarnaast schreef Jessica van Geel in 2022 een biografie over Truus. Trui kreeg in onze stad minder aandacht, maar daar komt verandering in!
Eerbetoon aan Trui Op initiatief van achternicht Michèle van Lier krijgt ook Trui een bloemenmonument. Daarvoor zijn 3.000 boshyacinten in de vorm van de letters ‘Trui’ in het talud van de Koningslaan geplant. Ieder voorjaar zal haar naam blauw opbloeien, goed zichtbaar vanuit het Wilhelminapark. De speeltuin is in april 2024 officieel hernoemd tot Trui van Lier Speelkwartier, toepasselijk, omdat ze graag met de kindjes in het park speelde. Dankzij crowdfunding kreeg de speeltuin twee sierpoorten met haar naam in gouden letters, met bovenop een groot hart van goud. Een spoor van 150 gouden hartjes verbindt de speeltuin met de oude kinderopvang aan de Prins Hendriklaan. Bloemen, speeltuin vormen één groot monument om de naam Trui van Lier levend te houden.
Bloemenmonument (3.000 boshyacinten)Sierpoort dankzij crowdfundingEen nieuw gevelbord waar ooit Kindjeshaven zat (nu een ijssalon), onthuld door twee kinderen die de oorlog overleefden::Siny Thuis-Natkiel (1941) en Peter Hein (1939( Rechts op de foto initiatiefnemer Michèle van Lier. Links het bedankbord met alle donateurs en sponsoren – foto: Arnoud WolffTrui was in 1937-38 voorzitter van de UVSV, daarom hangt het bestuur van de studentenvereniging elk jaar een krans aan het gedenkbord aan de gevel Prins Hendriklaan 4 – foto: Joost van Waert
