Elk jaar vanaf 6 december (als Sinterklaas weer naar Spanje gaat) boemelt ie weer: het wintertreintje van Willem Langerak IJzerwaren. De winkelier tovert zijn etalage aan de Burgemeester Reigerstraat om tot een groot winterwonderland. Een lange sliert wagons rijdt rondjes door de besneeuwde bergen. Willem geniet niet alleen van het avondenlang thuis knutselen aan zijn winterse spoorbaan, maar vooral ook van de vele vrolijke gezichten voor zijn etalageruit. “Treintje kijken is een uitje voor alle kinderen én ouders uit Oost.” En let goed op, er beweegt van alles terwijl de trein zijn rondjes rijdt: skiërs zoeven van de hellingen, houthakkers zijn druk aan het werk, bergbeklimmers bedwingen de hoogste toppen, er wordt gedanst op muziek.

Goede doel
Bewoners en bedrijven kunnen wagonnetjes sponsoren, dit jaar 50, het maximum dat de locomotieven kunnen trekken. Veel sponsoren doen al jaren mee, vaak met een zelf gepimpt wagonnetje. Zo rijden er een bruine kroeg (Jan Primus), een fiets (Wim Kok), een bakkerij (Verspeek) en een wijkkrant mee. Zelfs het Spoorwegmuseum is aangehaakt! De sponsoropbrengst gaat naar het goede doel Villa Joep. Dit jaar is de actie uitgebreid met de Utregse hoodie waarvan de opbrengst ook naar Villa Joep gaat.

Treintje met refreintje
Het treintje is zo populair, dat buurtgenoot en muzikant Jeroen Schippers een treinliedje maakte: Hakke puf, hakke puf, tsjoeke tsjoeke tsjoe … eenmaal het refreintje gehoord blijft het treintje ook in je hoofd rondjes rijden.

De oudste school van Utrecht, het Stedelijk Gymnasium, bestaat 550 jaar! Een echte klassieker! Op de dies natalis 04 december opende burgemeester Sharon Dijksma het 110de lustrum, deze keer een festival vol feestelijke activiteiten voor en door leerlingen. Daarna kondigde rector Stéphanie Bakker aan dat voortaan elk lustrum in het teken zal staan van de gedachte van schutspatroon Hieronymus: een ander helpen zonder iets terug te verwachten. Zo hebben de bijna 1.200 leerlingen dit jaar gekozen om Meta Kids te steunen, het goede doel van het Glazen Huis van Serious request. Ook gaan ze met financiële hulp van het Hieronymusfonds (vereniging van oud-leerlingen) schoolspullen inzamelen voor vluchtelingenkinderen en een actie voor de voedselbank starten. Lustrum in honore Hieronymi!

Meer info: www.usgym.nl

Historie
Op 4 december 1474 stichtten de Broeders des Gemeenen Leven een Latijnse school op, de Schola Hieronymiana, oftewel Hieronymusschool. De Broeders wilden het verstarde middeleeuwse onderwijs een nieuwe impuls geven. Toen in 1634 de universiteit werd opgericht, kreeg de school de taak om leerlingen voor te bereiden op het wetenschappelijk onderwijs. Door de onderwijswet van 1878 werden Latijnse scholen voortaan gymnasium genoemd. Na enige omzwervingen kreeg het Stedelijk Gymnasium in 1932 een nieuw onderkomen aan de Homeruslaan: het gele bakstenen gebouw in de stijl van Dudok. In 2011 verhuisde de school naar het ‘scheve’ pand aan de IBB-laan. Basisschool De Odysseschool trok in het oude, ‘klassieke’ pand. De letters Civ. Trai. Gymnasium (vertaald: Gemeentelijk Utrechts Gymnasium) staan er nog op de gevel.

Het Utrecht Science Park (USP) is bekend om zijn moderne gebouwen en bedrijvigheid, maar voor bewoners voelt het gebied leeg, vooral ’s avonds en in het weekend. En dat leidt tot eenzaamheid en gevoelens van angst en depressie, zo blijkt uit onderzoek. Ting Ting Breemhaar van BoKS (vertegenwoordiger huurders van SSH) en Koen de Boer van het woonbestuur van Casa Confetti (de gekleurde woontoren op de Heidelberglaan) willen dat het USP een leefbare buurt wordt. In een recente brandbrief vragen de bewoners als eerste stap om een centrale onafhankelijke ontmoetingsplek.

Vergaderen in het portiek
“Bewoners moeten naast het studeren ook een leuke en sociale tijd hebben,” vertellen Ting Ting en Koen. “We denken dat ze zich minder eenzaam voelen als er in de buurt een fijne plek is waar ze elkaar ontmoeten en samen activiteiten kunnen organiseren. Een vrije ruimte waar bewoners zelf de baas zijn. Het leegstaande pand van de Primera is daarvoor perfect. Het ligt centraal en wordt nu niet gebruikt. Ruimte genoeg voor een bar en een grote tafel waar bijvoorbeeld woonbesturen kunnen vergaderen. Sommige woontorens hebben namelijk geen gemeenschappelijke ruimte. Zo moest laatst een bewonersvergadering in een portiek gehouden worden tussen de brievenbussen en alle rommel. Wel gezellig, maar bepaald niet rustig.”

Duurzamere aanpak
Het gebrek aan ontmoetingsplekken leidde eerder tot afblazen van evenementen. “Vorig jaar wilden we iets leuks organiseren rondom het Songfestival, maar we konden nergens op De Uithof terecht. Terwijl er veel enthousiasme was bij bewoners om het evenement samen te volgen. Het probleem is dat zo’n aanvraag vaak langs de universiteit, SSH én de gemeente moet lopen, een grote frustratie. Daarom willen we een ruimte waar we – uiteraard met afspraken – zélf kunnen beslissen. De horecalocatie Stichting Cambridgebar even verderop moet dicht door een tekort aan vrijwilligers. Daarom willen we voor de nieuwe ontmoetingsplek een duurzamere aanpak, wellicht met betaalde krachten.”

Gemeenteraad wil actie
Recentelijk nam de gemeenteraad unaniem de motie Een leefbaar Utrecht Science Park is een gezamenlijke verantwoordelijkheid aan. Een oproep aan de wethouder, SSH en USP om in actie te komen. Indiener van deze motie is Maartje Vermeulen van GroenLinks. “Ik heb zelf op het USP gewoond. Het was toen leefbaarder dan nu. Er zijn wel wat ontmoetingsplekken, maar vooral voor medewerkers en dagstudenten. Voor bewoners is er bijna niks. Ik hoop dat door beter overleg tussen alle betrokken partijen de USP snel weer een leefbare woonomgeving wordt, net als andere buurten in de stad. Een buurtontmoetingsplek draagt daar zeker aan bij, dus dat heeft onze prioriteit.”

Wies Broere is student Journalistiek en maakt een serie over het Utrecht Science Park: Hoe leefbaar is deze officieel veertiende buurt van Oost, in de volksmond De Uithof, waar meer dan vier duizend (jonge) mensen wonen? Wat zijn de problemen, wat zijn de oplossingen?

De gemeente en ontwikkelaars hebben plannen om het Stadion Galgenwaard uit te breiden en het gebied eromheen opnieuw in te richten. Architectenbureau Mecanoo had eerder al een gebiedsvisie gemaakt, collega MVSA heeft de plannen verder uitgewerkt. Bekijk de (eerste) (sfeer)beelden.

Tankstation verdwijnt
De gemeente ziet graag meer woningen, kantoren en horeca in en rondom de Galgenwaard. Daar komt ruimte voor, doordat het tankstation (BP) gaat verdwijnen als over enkele jaren het huurcontract afloopt. De afrit kan daarna strakker langs de Waterlinieweg lopen. Daarnaast heeft FC Utrecht onlangs het stadion gekocht, samen met een projectontwikkelaar. Sloop van het oude Van Lanschotgebouw op de hoek van het stadion komt daarmee dichterbij en ook dat levert ruimte op. En als parkeren straks onder de grond kan, komt er nog meer ruimte vrij.

Nieuw plein
Resteert de vraag: hoe gaat de vrijkomende ruimte ingevuld worden? Mecanoo heeft een visie Stadionpark Galgenwaard gemaakt. Dat voorziet in nieuwe flats (500 tot 1000 woningen met uitzicht op het veld), kantoortorens, extra (top)sportfaciliteiten en – als het aan FC Utrecht ligt – meer toeschouwers die wedstrijden kunnen bekijken, nu 24.000, straks 29.000. Eyecatcher wordt een nieuw plein tussen stadion en Waterlinieweg. Thijs van Es grapte al dat FC Utrecht daar het winnen van de Champions League kan vieren. De visie is verder uitgewerkt door het bureau MVSA Architects en eind oktober 2024 gepresenteerd.

Zorgen om groen en verkeer
Bewoners in de nabij gelegen buurten hebben al aangegeven zorgen te hebben over toenemend autoverkeer en hogere parkeerdruk (vooral op wedstrijddagen) als hier meer mensen gaan wonen, werken en recreëren. Op spitstijden staat het verkeer nu al vast op en rond het Stadionplein. Daarnaast ligt Galgenwaard aan de oever van het Krommerijnpark. De plannen voorzien in bruggen over het water om het stadion en de aan de overkant gelegen sportvelden te verbinden. Natuurliefhebbers en bezoekers van het park hebben zorgen dat deze uitbreiding ten koste gaat van het groen en de biodiversiteit.

De wijkcoöperatie Oost Voor Elkaar bestaat vijf jaar, gefeliciteerd! Op de jaarvergadering vierde de vereniging (nu 175 leden) deze mijlpaal met gepaste trots. Voorzitter en wijkgenoot Jord Neuteboom blikte terug op een jaar vol activiteiten en buurtinitiatieven in Oost. Bewoners blijken door zich te verenigen prima zélf – dus zonder gemeente of instanties – te kunnen bijdragen aan een leefbare wijk.

Spin in het web
De wijkcoöperatie, opgericht door bewoners, ondersteunt met raad en daad medebewoners die zich inzetten voor de wijk. Ze trekt daarbij op met huisartsen, welzijnswerkers, scholen en zorgaanbieders, vaak in een coördinerende rol onder de naam Samen Oost. Daarnaast organiseert zij ook zelf bijeenkomsten, zoals het drukbezochte maandelijkse Cultuurhistorische Café in De Wilg. Veel energie en inzet dus, altijd met focus op het welzijn van de wijk en haar bewoners.

Wijkbedrijf
Oprichter Anja van de Aa, inmiddels in dienst van de coöperatie, wierp ook een blik in de toekomst. Ze wil graag dat de coöperatie gaat uitgroeien tot een zogenaamd wijkbedrijf dat nog ondernemender wordt in de gemeenschap. Bijvoorbeeld door (mee) te investeren in buurtinitiatieven. Die krijgen daarmee een stevigere basis en worden minder kwetsbaar als bijvoorbeeld een subsidie wegvalt of vrijwilligers van het eerste uur stoppen. Een eerste voorbeeld is Energieteam Oost waarin de wijkcoöperatie samen optrekt met Energie-U, ook een bewonersinitiatief. Hier is het doel is om de wijk meer zeggenschap te geven bij de energietransitie.

Digitaal platform
Op het digitale platform van Oost Voor Elkaar vind je een volledig overzicht van contactpersonen, adressen, buurtactiviteiten en alle vraag&aanbod van vrijwilligers in Oost. Lid worden van de coöperatie kan kosteloos via het digitale platform. Wie wijkgenoten wil ontmoeten, of iets voor de wijk wil beteken, neemt beslist een kijkje op dit platform. Meer info op www.oostvoorelkaar.nl

De tien vaste bewoners van het kraakpand aan de Burgemeester Reigerstraat noemen zich Huize Pluk, een link naar het beroemde kinderboek Pluk van de Petteflet van Annie M.G. Schmidt. En net als in de Petteflet zoemt het in Huize Pluk van de activiteiten, ook voor de buurt. Je kunt er workshops volgen, films kijken, theater maken, meedoen aan jamsessies, gedichten maken en knutselen.

Werkplaats voor iedereen
Illustrator en theatermaker Emy is begeleider bij het nieuwe initiatief van Huize Pluk, de Tegenwerkplaats. “Ik mag hier werken aan mijn kunstprojecten, heel fijn. In ruil help ik bezoekers die óók in dit atelier willen knutselen. Daarvoor verzamelen we gebruikte materialen (hout, stoffen, touw, servies, plastic en verf) en tweedehands gereedschappen (kwasten, scharen, messen, hamers, schroevendraaiers etc.). Buurtgenoten kunnen vervolgens met deze materialen en gereedschappen creatief aan de slag. We helpen waar nodig. Gratis, de Tegenwerkplaats is open voor iedereen! Dus heb je materialen over, breng ze langs! En wil je zélf iets maken, ook dan ben je van harte welkom. En kinderen zijn zeker welkom! Heb je vragen of wil je een afspraak maken? Bel/app: 06-13509600.”

Met dank aan de buren
De buurt samenbrengen en inspireren is een doel van Huize Pluk, zo vertelt Mus, een van de tien huisgenoten. “Net als Pluk van de Petteflet waren we op zoek naar woonruimte, en dat is hier gelukt. Maar we willen ook dat dit een plek van creativiteit en ontmoeting wordt, waar bezoekers met een open blik naar de wereld en elkaar leren kijken. Al onze workshops, optredens, events en rondleidingen zijn daarop gericht. En ja, het pand ziet er aan de buitenkant niet superstrak uit, maar we werken hard en het gaat er van binnen echt leuk uitzien! We krijgen daarbij veel hulp van buren. Zo geven ze ons bijvoorbeeld elektra, water en de mogelijkheid om te douchen. Hartverwarmend! We willen de buurt daar graag voor bedanken.”

Samen dingen maken
Ook creatieve buurtbewoners die zelf workshops en events willen organiseren ontvangt Huize Pluk met open armen. “We hebben zoveel verschillende ruimtes, alles kan hier”, vervolgt Mus enthousiast. “In onze stad zijn ruimtes schaars en kosten vaak veel geld. Dat is een grote drempel voor wie creatief bezig wil zijn of iets wil organiseren. Wij bieden graag een alternatief door spullen, ruimte, ideeën en talenten met elkaar en de buurt te delen. Zoals in de Tegenwerkplaats. Samen dingen maken, daar geloven we in. Daarom is iedereen hier welkom! Volg Huize Puk op instagram @pluk_utrecht voor aankondigingen. Via collectief.pluk@protonmail.com kun je ons bereiken. En aanbellen kan altijd!”

Achtergrond
Waarom staan deze panden al tien jaar leeg? De eigenaar wil er 12 appartementen realiseren met op de begane grond winkelruimte en daaronder een parkeergarage. Hij heeft ook het achtergelegen pand Wagendwarsstraat 48 aangekocht om die te slopen voor een inrit naar de parkeergarage. Echter hebben eigenaar en gemeente een conflict gekregen over de geplande garage met uitrit. In 2020 stelde de rechter de gemeente in het gelijk om een vergunning te weigeren. Bemiddeling door wijkraad, naburige winkeliers, collega projectontwikkelaars, vrienden en bekenden heeft niks uitgehaald, de zaak zit muurvast. In de periode 2018-2019 is het conflict ook uitgebreid besproken in de gemeenteraad, zie de raadsbrief en antwoorden op schriftelijke vragen.