Auteursarchief: Oostkrant

Bouwvereniging Utrecht

Oost is populair om te wonen, maar de prijzen en huren zijn hoog, de wachtlijsten lang. Het is bijna onmogelijk om hier woonruimte te vinden. Niets nieuws, want begin vorige eeuw was er ook woningnood en speculatie. Vijf onderwijzers in de Schildersbuurt richtten daarom in 1919 Woningbouwvereniging Utrecht op om zélf te gaan bouwen. Het resultaat: 91 woningen in twee blokken aan de Jan van Scorelstraat, Paulus Potterstraat en Hobbemastraat, in de stijl van de Amsterdamse school met prachtige ornamenten van de vermaarde beeldhouwer Hildo Krop (1884-1970). Bijzonder is dat ook de bovenwoningen een eigen tuin hebben die bewoners via een buitentrap kunnen bereiken. Vooral voor kinderen is het een walhalla: het afgesloten binnenterrein, liefkozend ‘het hofje’ genoemd, is een gezellig groen speelparadijs.

Klein maar dapper
Ruim 100 jaar wist de vereniging klein maar dapper (de titel van het jubileumboek uit 1994) alle stormen te overwinnen. Tot dit jaar, 2022, want ze gaan, weliswaar als zelfstandige eenheid, op in de grote woningcorporatie Mitros. Bewoner Johan van der Kooij vindt het jammer, maar is reëel : “Voor kleine woningverenigingen wordt het steeds moeilijker zelfstandig te blijven door de strenge en ingewikkelde woningwet. Je moet een almaar dikker wordend boek met regels kennen en uitvoeren. Een te grote kluif voor ons als bewoners, en onze vereniging is te klein om professionals in te huren. Gelukkig kunnen we onder de vleugels van Mitros wel grotendeels zelfstandig blijven en de goede onderlinge sfeer behouden. We hebben goede afspraken kunnen maken over het toewijzings- en huurbeleid en de verduurzaming van de woningen. Iedereen kan hier prettig blijven wonen.”

Woonblok B na oplevering in 1924, vóórdat de Hobbemastraat en Frans Halsstraat werden bebouwd. Rechts loopt de Jan van Scorelstraat – foto: Het Utrechts Archief
Blok B van de vereniging op de hoek Hobbemastraat en Jan van Scorelstraat – foto: Arnoud Wolff
Het samengaan met Mitros werd gevierd met het Hofjeslied – foto: Arnoud Wolff

Tussen spoor en singel

Het buurtje dat tussen het Spoorwegmuseum en de Maliesingel ligt noemt zich simpelweg Tussen Spoor en Singel. Door de hoge gevels en grote lindebomen is het aan de donkere kant, maar de sfeer is er prima. Bewoner Raoul Hennekam is min of meer de buurthistoricus. Hij heeft de ontstaansgeschiedenis van de buurt in detail, maar op een zeer lezenswaardige wijze beschreven met veel foto’s, kaarten en de nodige anekdotes. “In de coronatijd had ik alle tijd om in de archieven te duiken. Erg leuk en vooral leerzaam! Eeuwenlang was dit een zeer vruchtbaar hoveniersgebied, de ‘Goudoever’ in de volksmond. De eerste bewoners die ik heb getraceerd waren Gheryt Mastick ende seinen echten wive Liesbetten die hier in 1412 een appelboomgaard pachtten.”

Oosterstation
“Met de aanleg van de Maliebaan in 1637 hier verderop veranderde dit gebied langzaam van tuindersgebied naar recreatiegebied. Toen in 1874 de Oosterspoorbaan richting Hilversum en Amsterdam aangelegd werd met als pronkstuk het Oosterstation (later hernoemd tot Maliebaanstation en sinds 1954 Spoorwegmuseum), ontstond hier een vervoersknooppunt. Rond 1900 lag aan het stationsplein ook de remise van de Utrechtse paardentram. Op de luchtfoto uit 1927 zie je links de langgerekte stal met puntdak. De huizenblokken voor het plein stammen uit de periode 1900 -1908. Leuk detail: Johan de Wittstraat nummer 5 is het allereerste SSH studentenhuis.”

[i] Wie meer wil weten van dit stukje Oost checkt www.tussenspoorensingel.nl

De buurt rond het Oosterstation in 1927. Achter het station het nog lege terrein (driehoek) waar in 1937 Speeltuin De Bloesem werd aangelegd – Foto: Het Utrechts Archief

Magic Circus ontgoocheld

Het rondreizende Magic Circus mag deze winter haar tent niet opzetten in het Wilhelminapark. De gemeente heeft de verleende vergunning ingetrokken. Aanleiding is de recente uitspraak van de rechter dat het Bierfestival in het park niet door mag gaan om verdere beschadiging van het groene rijksmonument te voorkomen. Daarop heeft de gemeente besloten voorlopig alle evenementen te weren, dus ook het circus.

Geen beleid
Het circus laat via een persbericht weten te betreuren dat zij als wijkgericht evenement nu de dupe wordt: “Het is een gotspe dat we met één middagvoorstelling per dag over dezelfde kam worden geschoren als grote festivals. Zelfs mensen met een beperkt denkvermogen kunnen dit onderscheid zien en maken.” Grote woorden van een klein circus, maar ze raken de kern van de zaak: welke evenementen kan het park aan, en welke niet? Daar is nog altijd geen beleid voor. In 2020 is de gemeente weliswaar een discussie gestart over de zo genoemde locatieprofielen, maar die ligt al een tijdje stil.

Draagkracht
De Stichting Wilhelminapark, meer dan 650 donateurs, merendeel uit Oost, zet zich sinds 1992 in voor het park. Bestuurslid Martine ten Voorde benadrukt dat zij niet tegen reuring is in het park, maar dat met name grote evenementen grote schade toebrengen aan de bomen: “Grote podiumdelen, koelinstallaties, foodtrucks, opleggers en kranen verdichten de bodem van de grote ligweide en vernielen de boomwortels. De soms meer dan 100 jaar oude bomen rond de ligweide kunnen daardoor niet meer bij (grond)water en voedsel. Ze worden ziek, met risico op afbrekende takken, of sterven af en moeten worden gekapt. Rapporten, nota bene van de gemeente zelf, tonen aan dat de schade al hele groot is. Daarom moet er snel beleid komen over wat de draagkracht is van dit park. Het is dé plek van ontmoeting, rust en recreatie voor 33.000 wijkbewoners, dat mag niet verloren gaan.”

Protestactie op komst
Het circus wil zich niet neerleggen bij de situatie en overweegt een protestactie tegen de in hun ogen ‘doorgeslagen beschermdrift’. Mogelijk een gratis voorstelling of een andere ‘verrassende oplossing’. Komt dat zien, komt dat zien …

Geen circus later dit jaar in het Wilhelminapark – Arnoud Wolff

Monumentaal hekwerk

Het oude hekwerk rondom het monumentale Antoniushofpand is geheel gerenoveerd. Een heidense klus o.a. vanwege de honderden krullen, punten en andere siervormen … Maar mede dankzij volhardendheid van de bewoners en de goede samenwerking met gemeente en aannemer staat het hek weer te glimmen in de zon.

Slecht onderhouden
Bewoner Mart Heijnens was als voorzitter van het woonbestuur van dit bo-ex wooncomplex aan de Prins Hendriklaan nauw betrokken bij de renovatie: “Het hekwerk is rond 1920 gebouwd toen het Antonius nog een katholiek gasthuis (ziekenhuis) was, gesticht in 1910. Het hekwerk was na honderd jaar nog in originele staat, maar verroest en slecht onderhouden. De gemetselde pijlers tussen het gietijzeren hekwerk bijvoorbeeld scheurden vanwege de roestende verbindingen.”

Vragen aan de wethouder
Mart vertelt dat hij jaren bezig is geweest om de gemeente te overtuigen om dit erfgoed op te knappen. “Lange tijd bleef onduidelijk wie verantwoordelijk was: de gemeente of bo-ex. Gelukkig maakte toenmalig SP-raadslid Tim Schipper zich sterk door vragen aan de wethouder te stellen. Toen de gemeente eenmaal overstag ging, is wel doorgepakt en zijn kosten nog moeite gespaard, eerlijk is eerlijk. Alles is gezandstraald, pijlers zijn opnieuw opgemetseld en alle verbindingen zijn vervangen en gemaakt van roestvrijstaal in kunsthars. Het herstel van dit monumentale hek kostte een lieve duit, maar kan nu weer eeuwig mee. Het enige gevaar komt nu nog van de woekerende Japanse Duizendknoop en geparkeerde fietsen.”

Historie Antonius Gasthuis
Het oude St Antonius ziekenhuis is in 1910 gesticht als katholiek gasthuis met 150 bedden. Op de archieffoto uit 1930 is goed te zien hoe de hoofdingang aan de weg lag. De ziekenauto reed zo het terrein op. In 1983 verhuisde het Antoniusziekenhuis naar Nieuwegein. Het pand werd deels gesloopt voor nieuwbouw en in het oude hoofdgebouw – nu een gemeentelijk monument – kwamen zo’n 150 appartementen, het Antoniushof, beheerd door bo-ex.
Meer informatie: www.antoniushof-utrecht.nl/

Bewonersgroep Antoniushof met rechts Mart Heijnens – Foto Arnoud Wolff
Aannemer aan het werk
Rechts het Antonius Gasthuis in 1930 – Foto Het Utrechts Archief

Hulde Oosterspoorbaan

Park Oosterspoorbaan viert haar eerste lustrum. Vijf jaar geleden kon dankzij de inzet van omwonenden, de landschapsarchitecten van Happyland Collective en het ontwerpbureau Okra het oude spoor omgebouwd tot een langgerekt park. Een groene verbinding tussen de singel en het Luie End (Gansstraat). Tussen de veelkleurige bloemen en planten kun je fietsen, wandelen en sporten. Restanten van de oude rails, stootblokken en bovenleidingen herinneren nog aan het spoorverleden.

Gouden Dom
Tijdens de Markt Om De Hoek, een van de bewonersinitiatieven in het park, zette loco-burgemeester Linda Voortman de initiatiefnemers in het zonnetje, in het bijzonder Akke Bink. Zij is betrokken bij bewonersinitiatieven als Groen Oost en Koningshof, maar heeft zich vooral jarenlang met hart en ziel ingezet voor het laten groeien en bloeien van Park Oosterspoorbaan. Ze kreeg vandaag de stedelijke onderscheiding Dom in Goud uitgereikt als dank voor alle inzet en creativiteit. Proficiat!

Akke Bink (vierde van links) te midden van de initiatiefnemers van Park Oosterspoorbaan – Arnoud Wolff

In de oorlog

In Oost, met name op de Maliebaan en rond het Wilhelminapark, was de bezetter in de oorlogsjaren 1940-45 nadrukkelijk aanwezig met meerdere hoofdkwartieren van de nazi’s en NSB. Ondanks deze grauwsluier (of juist daarom) bloeide in onze wijk ook het verzet, met een (vaak dodelijk) kat-en-muisspel tussen Goed & Kwaad. Bekijk ook de website Aan de Maliebaan (naar het gelijknamige boek van onderzoeker Ad van Liempt) en bekijk waar op de Maliebaan alle Duitse diensten, nsb-organisaties én verzetsgroepen zaten.

Ontsnapt via een ladder

Ontsnapt via een ladder

Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog, op 22 november 1944, vond op aandringen van Prins Bernhard, toen opperbevelhebber van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten (BS), een vergadering van belangrijke verzetsgroepen in Midden-Nederland plaats. Locatie: de toenmalige Kamer …
Oorlogsdrama Rosarium

Oorlogsdrama Rosarium

Elk jaar leggen leden van het 4 en 7 mei comité ter herdenking een krans bij het monument aan de Prinses Marijkelaan, de straat tussen het Wilhelminapark en het Rosarium. Op de groene plaquette staan de namen …
Kindjeshaven

Kindjeshaven

Rechtenstudent Trui van Lier (1914-2002) begon in het eerste oorlogsjaar een crèche met de naam Kindjeshaven op de Prins Hendriklaan (het pand waarin nu ijssalon Vorst zit), vlakbij het Wilhelminapark. Samen met Jet Berdenis van Berlekom wist …
Geheime telefooncentrale

Geheime telefooncentrale

Homeruslaan 30 kent een rijke geschiedenis. In Oost is het winkelpand vooral bekend als snackbar (Friends tot aan 2024). In de oorlogsjaren zat er een sigarenzaak, met in de kelder een geheime, nooit ontdekte telefooncentrale van het …
Struikelstenen

Struikelstenen

In de Tweede Wereldoorlog woonden er ongeveer 1.600 Joden in Utrecht. Meer dan 1.200 zijn vermoord of overleden in de concentratiekampen. Op het Joods Monument (onthuld op 29 oktober 2015) bij het plein van het Maliebaanstation (nu …
Truus van Lier

Truus van Lier

Verzetsvrouw Truus van Lier (1921-1943) schoot op 3 september 1943 de hoofdcommissaris van politie Gerard Kerlen dood die op het punt stond een grote groep Utrechtse joden en verzetsmensen op te pakken. Niet veel later werd de …
Schaal van De Lerma

Schaal van De Lerma

In de hal van Stolberglaan nr 1 hangt aan de wand een bijzonder keramiek: de Schaal van De Lerma. Deze pronkschaal is in 1945 gemaakt door de Italiaanse kunstenaar Luigi De Lerma (1907 – 1965) in opdracht …
Steen voor familie Meijers

Steen voor familie Meijers

“Dit is m’n kans!” De ogen van Riek Hoefsmit (98 jaar) lichten op, als ze terugdenkt aan het krantenartikel dat ze in 2019 onder ogen kreeg. “Ik las dat een aantal scholieren van het Bonifatiuscollege onderzoek deed …

Wandelroute
Via de wandelroute Oost in de Oorlog (lengte 4 km) kun je 19 memorabele plekken uit het oorlogsverleden van Oost bekijken. Via onderstaande kaart (google maps) kun je ‘m met navigatie lopen. De wandeling start bij het oude Maliebaanstation (tegenwoordig Spoorwegmuseum) en eindigt bij het Rietveld-Schröderhuis. De wandelroute kun je ook als pdf uitprinten.
Bij 13 plekken vind je – ter voorbereiding – hieronder ook korte documentaires en video’s. Veel informatie over het oorlogsverleden in Oost staat beschreven in het boek ‘Aan de Maliebaan’ van journalist Ad van Liempt.

(1) Het Maliebaanstation
Maarten van Rossem over de jodenvervolging in Utrecht met name in Oost. Met uiteraard aandacht voor het Maliebaanstation (nu Spoorwegmuseum) van waaruit de meeste joden zijn gedeporteerd.

(2) Joods Monument
Het Joods Monument bij het Maliebaanstation bestaat uit gedenkmuur met de namen van de ruim 1200 vermoordde Utrechtse Joden, een (Sjofar) bazuin en een plateau. Hoe kwam het tot stand?

(3) NSB-leider Anton Mussert (NSB leider)
Buurtgenoot Maarten van Rossem vertelt over de rol van NSB voorman Anton Mussert die om de hoek van het Wilhelminapark woonde in wat tegenwoordig de Prinses Marijkelaan heet.

(6) Aartsbisschop Jan de Jong
Theatergroep Aluin maakte een serie monologen over de Maliebaan, zoals deze over aartsbisschop Jan de Jong die vanuit zijn statige paleis op nr 40 weigerde mee te werken met de bezetter.

(7) Dr Max
Vanuit Maliebaan 72bis, als buur van de gevreesde Sicherheitspolizei, was Marie Anne Tellegen alias Dr. Max de spil van het landelijke verzet en (mede)organiseerde ze de Spoorwegstaking in 1944.

(11) Erehof St Barbara
Het Erehof bij de ingang van begraafplaats St Barbara is in 1964 aangelegd om 50 militairen, verzetsstrijders, dwangarbeiders en slachtoffers van represailles een laatste rustplaats te geven.

(13) Drama bij het Rosarium
Vlak voordat de bevrijders Utrecht via de Berekuil binnenreden, worden op 7 mei 1945 tien leden van de Binnenlandse Strijdkrachten in de buurt van het Rosarium door Duitse soldaten doodgeschoten.

(14) Uitgeverij de Bezige Bij
De studenten Geertjan Lubberhuizen en Rut Mathijssen drukten illegaal oorlogsgedichten om o.a. de activiteiten van Kindjeshaven te sponsoren. Het bleek de voorloper van uitgeverij De Bezige Bij.

(15) Commandobunker
Rondom het Wilhelminapark (destijds Nassaupark genoemd) waren veel Duitse officieren gelegerd. Een commandobunker met zicht op de Burgemeester Reigerstraat moest hen beschermen.

(16) Koningin Wilhelmina
Koningin Wilhelmina sprak dagelijks stipt om 20:15 vanuit Londen het Nederlandse volk toe via Radio Oranje, de ‘Stem van Strijdend Nederland’. De uitzendingen duurden een kwartier.

(17) Struikelstenen
Leerlingen van het Bonifatiuscollege hebben zich ingezet om Stolpersteine (struikelstenen) bij huizen van slachtoffers van het naziregiem te plaatsen. In Oost liggen er 35.

(18) Kindjeshaven
In 1940 richtte rechtenstudent Trui van Lier aan de Prins Hendriklaan nr 4 de créche ‘Kindjeshaven’ op waarmee ze meer dan 150 joodse baby’s en peuters uit de handen van de nazi’s wist te houden.

(19) Truus van Lier
Rechtenstudent Truus van Lier schoot op 3 september 1943 de beruchte politiechef Gerard Kerlen neer. die op het punt stond een grote groep Utrechtse joden en verzetsmensen op te pakken.

(20) Utrechts Kindercomité
Deze verzetsgroep van 15 studenten, waaronder oprichters Jan Meulenbelt en Rut Matthijsen, hielp honderden joodse kinderen aan een onderduikadres. Ze werkte nauw samen met Kindjeshaven.

Foto: Maliebaan omstreeks 1943, waar op nummer 72Bis verzetsheld Marie Anne Tellegen alias Dr Max het vaderlandse verzet coördineerde zonder dat haar buren op 74, de gevreesde Sicherheitspolizei, dat in de smiezen hadHet Utrechts Archief

Struikelstenen

In de Tweede Wereldoorlog woonden er ongeveer 1.600 Joden in Utrecht. Meer dan 1.200 zijn vermoord of overleden in de concentratiekampen. Op het Joods Monument (onthuld op 29 oktober 2015) bij het plein van het Maliebaanstation (nu Spoorwegmuseum) staan hun namen. De meeste joden werden vanaf dit station op transport gezet naar Duitsland. Sinds 2010 worden er in Utrecht, in navolging van andere Europese steden, ter herinnering ook zogenoemde struikelstenen gelegd bij woningen van slachtoffers van het naziregiem. Inmiddels liggen er in Oost 38 stenen op 18 adressen (stand per 12 april 2024).

Europees monument
Struikelstenen is afgeleid van het Duitse Stolpersteine (stolpern betekent struikelen) en is een initiatief van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. De vierkante betonnen keien, 10x10x10 cm, hebben een messing bovenplaat met daarin een tekst gegraveerd, doorgaans de naam, geboortedatum en plaats-datum van overlijden van het betreffende slachtoffer van het naziregime. De stenen worden – op aanvraag – geplaatst in de stoep bij het huis waar het slachtoffer destijds woonde. Verspreid over Europa vormen de inmiddels meer dan 90.000 stenen tezamen één groot monument.
Meer info: www.stichting-stolpersteine.nl/

Een mens is pas vergeten als men zijn naam is vergeten
– Gunter Demnig

Crowdfunding
In 2019 deden leerlingen van het Bonifatius College onderzoek naar de geschiedenis van gedeporteerde Joden in Utrecht. Om struikelstenen in Oost te kunnen realiseren zetten ze een crowdfunding-actie op. Met succes, want daardoor zijn in Oost een aantal struikelstenen gelegd. Lees het krantenartikel in het AD/UN van 10 januari 2019. Geïnspireerd door deze actie van de leerlingen maakte mevrouw Hoefsmit (98) zich sterk voor struikelstenen voor de familie Meijers in de Paulus Potterstraat.

Planning:
Fam Meijers – Schoolstraat 14 – datum n.o.b.

Gunter Demnig plaatst zes stuikelstenen op de Frans Halsstraat – foto: Arnoud Wolff

(18) Raphael Wraslouski
Maliesingel 58 | @2024
Raphael was maker van teems (melkzeven van paardenhaar) met winkel in de Zadelstraat. Woonde hier sinds 1935 met Eva Denneboom. In 1942 in Den Haag opgepakt. Raoul Hennekam beschreef de joodse geschiedenis van deze buurt.

(17) Roosje en Lea van der Sluijs
Frans Halsstraat 46 | @2023
De Rotterdamse zusters Roosje en Lea van der Sluijs huurden hier vanaf 1940 een kamer. In 1942 doken ze onder. In mei 1943 werden ze via Kamp Vught gedeporteerd. Een buurtbewoonster achterhaalde hun levensloop.

(16) Familie Hes
Paulus Potterstraat 1 | @2023
Bernard Hes werd in 1942 verraden. Zijn vrouw Selma vond onderdak in het Diak. Dochters Sophie en Sonja doken los van elkaar onder. Sonja werd ziek en overleed in het Diak in 1944. Sophie’s dochter Ada Smit hield een toespraak.

(15) Familie Roeders
Prins Hendriklaan 91 (toen 77) | @2023
De Utrechtse Corrie Huiding ontdekte via Nel de Jong het aangrijpende verhaal van de vermoorde Joodse familie Roeders en nam met haar man Ad het initiatief voor drie struikelstenen. Ze hield deze prachtige toespraak.

(14) Familie Meijerson
Schoolstraat 12 | @2023
Het hele gezin – vader, moeder, zoon en dochter – is afgevoerd en begin 1944 vermoord in Auschwitz. De huidige bewoners Algert en Arjan citeerden in hun bewogen toespraak Rabbi Halevi: ‘Gedenken is de ademhaling van de ziel.’

(13) Familie Heijmans
Hugo de Grootstraat 1 | @2017
Hadden een strikt koosjere vleesconservenfabriek in Groenlo. In de oorlog gedwongen te stoppen en vervolgens naar Utrecht verhuisd. Wilden niet onderduiken. Buurtgenoot Raoul Henneman schreef hun levensloop.

(12) Derkje en Truus van Lier
Prins Hendriklaan 50A (toen 48)| @2023/2021
Truus pleegde op 3 sept 1943 een aanslag op de politiechef Kerlen. Jessica van Geel gaf een lezing over Truus. Jim Terlingen hield een toespraak over Derkje, de moeder van Truus, voor wie Hanneke van Eijken ook een gedicht maakte.

(11) Lenie van Staveren
Burgemeester Reigerstraat 75 | @2023
Lenie groeide hier op, verhuisde naar Eindhoven, maar keerde in 1940 terug als weduwe van Maurits Kiek. Ze hertrouwde met Salomon Slijper. Lees haar biografie inclusief familiebanden. Bekijk hier oude foto’s.

(10) Familie Rechter
Frans Halsstraat 44 | @2023
In 1943 moest het van oorsprong Poolse gezin Rechter (Max, Ester en zoon Bernard) onderduiken. Niet veel later werden ze door hun ‘hulpvaardige’ tussenpersoon verraden en opgepakt. Lees hier het hele verhaal.

(9) Ludmilla Falk – Elkan
Wolter Heukelslaan 62 | @2021
Weduwe van Louis Falk (1878-1918), vluchtte in 1939 vanuit Duitsland naar Rotterdam waar haar dochter Elisabeth in 1937 al was neergestreken. Betrok een kamer in Oudwijk-Noord.

(8) Karoline van Biema
Wolter Heukelslaan 62 | @2021
Duitse schilderes die in 1938 Duitsland ontvluchtte. Onderwees leerlingen, gaf lezingen en publiceerde in 1930 een naslagwerk over kleuren- en vormenleer.

(7) Henriette ‘Henny’ Wolff – Polak
Oudwijkerlaan 4-II | @2021
Na het plots overlijden in 1938 van haar man Lo, hoogleraar Gezondheidsleer, vehuisde Henny van de Ramstraat naar de nieuwe flat aan de Oudwijkerlaan. Lees haar biografie.

(6) Familie Simons Cohen – Alter
Mauritsstraat 93 | @2019
Sigmund Louis en Elisabeth zijn verraden toen ze wilden vluchten naar Engeland. Hun kinderen Rudolph Paul en Hélène Judith hebben de oorlog overleefd. Burgemeester Jan van Zanen hield een toespraak bij het plaatsen van de stenen.

(5) Familie Meijers – Witteboon
Paulus Potterstraat 31 (toen 11) | @2019
Lion en Renée Meijers doken onder in Brummen, maar werden verraden. Dochters Elly en Lya ontsnappen via weduwe Ridder-den Hartogh op de Ramstraat. Bart Griffioen schreef hun vluchtverhaal, mevrouw Hoefsmit een herinnering.

(4) Helene Schulay
Paulus Potterstraat 31 (toen 11) | @2019
Poolse, geboren in Krakau, woonde in de jaren 30 in Berlijn, vluchtte naar Utrecht en huurde een kamer bij of boven de familie Meijers.

(3) Familie Nathansohn – Friedberg
Stadhouderslaan 85 | @2017
Martin en Alice Frieda vluchtten in 1939 uit Duitsland. Ze werden vermoedelijk geholpen door hun zoon Fritz die eerder was geëmigreerd naar Nederland en in Leiden sinds 1935 een winkel in reisartikelen bestierde.

(2) Familie Wolff – Gersons
Stadhouderslaan 51 | @2017
Julius, getrouwd met Betsy Gersons. Hoogleraar wiskunde in Utrecht. Tijdens de bezetting ontslagen omdat hij Jood was. Ernst was hun zoon. (Hij stond ook ingeschreven op Maliebaan 36, onder de dekmantel van familie de Jong)

(1) Familie de Jong
Maliesingel 36 | @2011
Vader Martin woonde en werkte hier als huisarts. Het gezin ving Joodse kinderen en ouderen op. In 1942 is Martin verraden en opgepakt, samen met zijn zoon Leendert die net het artsexamen had afgelegd.

Joods Monument bij het Maliebaanstation – foto: Arnoud Wolff

Straatfeest Zonstraat

Feest in de Zonstraat! Niet zomaar een straatfeest, ook alle oud-bewoners waren uitgenodigd voor de ‘homecoming’. Zo veel mogelijk hadden huidige bewoners hun voorgangers en oud-eigenaren opgetrommeld, die zelf hún voorgangers weer uitnodigden voor dit evenement. En zo was bijna de hele Zonstraat-stamboom aanwezig.

Dat leverde bijzondere taferelen op. Oud-bewoners snuffelden rond in hun oude, inmiddels verbouwde huizen en halen herinneringen op aan hun tijd in de zonnigste straat van Utrecht. Letterlijk en figuurlijk, want dat het vrolijk wonen is in de Zonstraat, daar was iedereen op het feest het roerend over eens. Medeorganisator Annelies Potuyt glimt van trots: “Het was gewoon weer groots hoe we met elkaar dat unieke Zonstraatgevoel gevierd hebben.”

Polonaise in de Zonstraat
Het Zonstraatlied

Plandelen in Oost

Vandaag de eerste Utrechtse Plandeldag. In de hele stad lopen bewoners met knijpers rond om zwerfafval op te ruimen. Het doel is om in het kader van ‘Utrecht 900 jaar stadsrechten’ 900 straten schoon te maken. Plandelen is een combinatie van wandelen en plastic rapen.

Positieve reacties
Voor Karin van den Boogaert, in het dagelijkse leven presentator, is deze dag niet anders dan andere plandeldagen: ze loopt bijna elke week met een knijper en een afvalzak een rondje door haar buurt. “Ik vind het leuk om te doen, het zet je in beweging. En de reacties van voorbijgangers en buurtgenoten zijn positief. Zit je een dag niet lekker in je vel, ga dan plandelen, want je krijgt veel complimentjes,” zegt ze lachend.

Red Bull op nummer 1
Ze heeft de knijper van de gemeentemedewerker gekregen die in haar buurt de afvalbakken leegt en de straten veegt. “Hij heeft het erg druk, aan het rapen van blikjes Red Bull, de nummer 1 in mijn rommel top drie, komt hij simpelweg niet toe. Ik erger me aan al die troep in bermen en groenstroken. Door te plandelen kan ik daar zélf wat aan doen en hopelijk geldt: goed voorbeeld doet volgen. Een paar volle afvalzakken geven mij in ieder geval een goed gevoel na afloop.”

Gratis bloemetje
“De bloemist hier tegenover de begraafplaats St Barbara geeft me vaak een bloemetje. Laatst kwam een medewerker zelfs naar me toe gehold met bloemen, en zei: mijn baas vindt het zo geweldig wat u doet, dat ik u deze bloemen mag geven. Kijk, dat maakt je dag. Dus regel een gratis knijper via de gemeente en ga wandelen. Je buurt én je humeur knappen er van op!”

Karin plandelt elke week door haar buurt op zoek naar rommel in de berm – Arnoud Wolff

Geen bierfestival

De rechter zet een streep door het Mout Bierfestival dat in september in het Wilhelminapark zou plaats vinden. De Stichting Wilhelminapark, wijkbewoners die zich inzetten voor het behoud van het park, verzet zich tegen de vergunningen die de gemeente heeft afgegeven, omdat zij bang is voor (nog meer) schade aan het park. De rechter deelt die zorg en trekt aan de noodrem.

Bodem kapot
Martine ten Voorde, bestuurslid van de stichting licht toe wat het probleem is. “De grote ligweide is er zeer slecht aan toe. De bodem is de laatste jaren door zware druk van vrachtwagens, podia, mobiele koelinstallaties etc. ingeklonken. Water sijpelt niet meer de bodem in, boomwortels worden afgekneld. Voor al die oude bomen, sommige meer dan een eeuw oud, is dat funest, zeker in deze droge tijden. Het park is sinds de opening in 1898 uitgegroeid tot een van de mooiste van Nederland en heeft zelfs de status van Rijksmonument. Het lijkt nu in een paar jaar tijd naar de knoppen te gaan. Het is vijf voor twaalf. Meerdere onderzoeken bevestigen dat. Het aantal en vooral de omvang van festivals is hier veel te groot, het park kan dat niet aan. De gemeente ziet dat niet, de rechter gelukkig wel.”

Rijksmonument
Het is voor het eerst dat de stichting een zaak aanspant tegen de gemeente. “We doen dat liever niet, want we werken juist graag samen. Met de afdeling Groen gaat dat al jarenlang goed. Maar de afdeling Evenementen geeft te makkelijk vergunningen af aan commerciële festivalorganisatoren. Kleine festiviteiten kan het park aan, dat is ook gezellig, maar dit is geen festivalterrein waar je met zware vrachtwagens, kranen en grote opleggers rond kunt rijden. Voor grote evenementen moet de gemeente terreinen elders bestemmen. De rechter wijst de gemeente op het monumentale karakter van het park en eist dat er éérst doordacht beleid moet komen voordat er vergunningen afgegeven mogen worden voor grote festiviteiten. Dat is er nu niet. Uiteraard denken we graag mee over wat de draagkracht is van dit prachtige park waar zoveel wijkbewoners wandelen, sporten en elkaar ontmoeten, al generaties lang.”

Lees meer over Stichting Wilhelminapark
Bekijk hier het vonnis met toelichting.

De ligweide daags na een festival – Anna groot