Het hechte buurtje dat zichzelf ‘Tussen Station en Singel’ noemt, ligt verscholen achter het Maliebaanstation van waaruit meer dan 1.200 Utrechtse Joden zijn gedeporteerd. En het kijkt uit op de Maliebaan waar tijdens de bezetting 1940-45 meerdere Duitse organisaties en de NSB hun hoofdkwartier hadden. Bewoners kennen het oorlogsverleden dan ook goed, niet in de laatste plaats vanwege het Joods Monument dat in 2015 is geplaatst aan de Johan van Oldenbarneveltstraat. Hun ‘buurthistoricus’ Raoul Hennekam schreef een gedetailleerd artikel over die donkere tijd.

Struikelsteen
Vrijdag 12 april plaatsten buurtbewoners een struikelsteen ter herdenking aan hun Joodse buurtgenoot Raphael Wraslouski die vanaf 1935 met zijn vrouw Eva Denneboom op de Maliesingel 58 woonde. Hij dook in 1942 onder in Den Haag, waarschijnlijk bij familie, maar werd opgepakt en op 7 september 1942 vermoord in het vernietigingskamp Auschwitz. Het is de vijfde struikelsteen tussen spoor en singel. In 2017 was er een vergelijkbare herdenking voor echtpaar Samuel Heijmans en Wilhelmina Frank (Hugo de Grootstraat 1) en in 2011 voor huisarts Martin en zijn zoon Leendert De Jong (Maliesingel 36).

Maker van melkzeven
Raphael Wraslouski (1885-1942) was maker van zogenaamde teems, een eeuwenoud ambacht. Een teem is een trechter met een zeef van paardenhaar die je op een melkbus zet om vers gemolken melk te zeven, veel gebruikt door bakkers. Hij bestierde een winkel op de Zadelstraat. Met zijn vrouw Eva Dennenboom (1878-1956) woonde hij sinds 1935 op de Maliesingel 58. Dochter Adelheid werd in Amsterdam opgepakt en in 1945 vermoord in Bergen-Belsen. Eva kon na de oorlog terugkeren naar Maliebaan 58 en woonde daar tot aan haar dood in 1956.

Lees meer over struikelstenen in Oost.

Sandra Röling woont driehoog in het Lodewijk Napoleonplantsoen. Het jaren 50 buurtje langs de Kromme Rijn is bijzonder van opzet: veel groen, en elke bewoner heeft uitzicht op het water, of je er nu in een flat, eengezinswoning of villa woont. Een paradijs voor vogelspotters, zoals zijzelf. Ze geniet dan ook dagelijks op haar balkon ‘van wat er zoal rondfladdert’. Als afsluiting van de cursus Informatief Schrijven aan de Hogeschool Utrecht heeft ze daarom een ‘glasheldere tekst’ geschreven over de wonderlijke vogelwereld om haar heen. Wat gakt, tjiktjakt, koert en kraait daar langs de Kromme Rijn?

Lees haar artikel Vogelspotten in Oost.

Achter het hoge witte provinciehuis in Rijnsweerd loopt een eeuwenoude weg: de Oostbroekselaan. Aan het eind staat een monumentaal pand van de vroegere opleiding Veeartsenij (Diergeneeskunde). Annette van Herk en Sandra Muijs blazen het nieuw leven in met hun initiatief De Buitenkamer. Uit je hoofd, in je hart en met je handen is hun slogan. Ze willen een plek zijn voor wie wil loskomen van computer, telefoon en dagelijkse hectiek. Minder bovenkamer, meer buitenkamer. In dit goed verscholen, groene buitengebied van Oost gaat dat (bijna) vanzelf.

Wroeten in de aarde
Sandra had al een moestuin bij de nabijgelegen tuindersvereniging ATV Stadion, Annette ging haar in een periode van stress ‘helpen’. Daar ontstond het idee voor De Buitenkamer. “We hadden allebei onze drukke banen opgezegd om meer uit het hoofd te kunnen komen. Geen eindeloze vergaderingen en deadlines meer, maar op de tuin met je handen wroeten in de aarde. Vervolgens vonden we vorig jaar in dit leegstaande pand de ruimte om van de oogst bijvoorbeeld jam en siroop te maken. Inmiddels bewerken we hier ook wol van schapen uit de omgeving. Wol is een natuurproduct bij uitstek, je kunt het kleuren, spinnen, weven, haken en breien, heerlijk om mee bezig te zijn!”

Natuurlijke verfstoffen
De Buitenkamer staat open voor stadsgenoten die ook willen ‘aarden’. Je kunt doordeweeks vier dagdelen meedoen op de tuin en in het atelier in het oude pand. “Het is community art, samen werken aan bijvoorbeeld een wandkleed. We hebben nu zo’n 30 deelnemers, jong en oud, ze komen als het uitkomt. Hier hoeft namelijk niks, je gaat mee in de flow. De tuin geeft ons een groot deel van het jaar oogst. Behalve maaltijden kun je er ook natuurlijke verfstoffen van maken. Zo hebben we een eeuwenoud recept gevonden om wol met rabarber roze te kleuren, prachtig! Voor ons betekent De Buitenkamer pionieren, samenwerken en gewoon lekker bezig zijn in en mét de natuur.”

Meer info: www.debuitenkamer-utrecht.nl
Locatie: google maps

Utrecht heeft recentelijk 36 gebouwen aangewezen die in aanmerking komen voor de beschermde status Gemeentelijk Monument. Het betreft jong erfgoed, gebouwd ná 1970, veelal in de periode van stadsvernieuwing 1970-1990. Relatief veel daarvan staat in Oost, tien panden, waaronder het antroposofische woonhuis van De Waal (bijnaam: de Apenrots) in Rijnsweerd, de HKU tegenover de IBB, het oude Provinciehuis (nu studentencomplex De Sterren) en vijf bouwwerken op de Uithof.

Albrachthof
Een van de nieuwe jonge monumenten in Oost is De Albrachthof, het wooncomplex achter Podium Oost, een fraai voorbeeld van stadsvernieuwing in Oudwijk. Het is gebouwd in 1984 met stevige inbreng van bewoners. Zo tekende kunstenaar en buurtgenoot Waldy Vastrick (1936-2018) voor het ontwerp van een autovrijplein met gestapelde woningen in een boog eromheen. Bewoners parkeren onder de oude boekbinderij Albracht aan de Bolstraat. Als markering van deze stadsvernieuwing kreeg beeldhouwer Joop Wouters de opdracht een beeld te maken. Hij gaf het de naam ‘Geheim’, een verhaal op zich, dat veertig jaar later opnieuw de krant haalde. Het plein is door bewoners inmiddels omgetoverd tot een groene oase.

De Apenrots
In Rijnsweerd is het oude woonhuis van de familie De Waal aangemerkt als jong monument. Herman de Waal is de ontwikkelaar van de woonwijk Rijnsweerd in de jaren 70. Het huis is gebouwd eind jaren 70. Vanwege de organische vorm kreeg het eerst de bijnaam Zandkasteel, later de Apenrots. Dochter Rosanne de Waal vertelde dat architect Ton Alberts (1927-1999) en Herman de Waal eerst een model (1:50) van klei boetseerden, om vervolgens met de metselaars in het werk tot de definitieve vorm te komen. ‘Het groeit als het ware uit de grond en opent zich als een lotusbloem naar de zon’, aldus Herman de Waal. In 2001 is het huis afgedekt met titaniumplaten, omdat de bakstenen teveel water opzogen en gingen lekken. Architectuurhistoricus Arjan den Boer schreef in 2020 een uitgebreid artikel over dit woonhuis.

Oude Provinciehuis
In 1978 verhuisde het provinciebestuur vanuit de Binnenstad naar het nieuwe Rijnsweerd. Architect Lengkeek liet in nauwe samenwerking met tuinarchitect Pieter Buys het nieuwe Provinciehuis aansluiten op het nabijgelegen Natuurpark Bloeyendael. Zo ontwierp hij veel natuurovergangen, bijvoorbeeld van nat naar droog en van zand naar veen. Het gebouw kreeg ook daktuinen en weelderige waterpartijen rondom. Inmiddels is de provincie opgeschoven naar het oude Fortis hoofdkantoor even verderop. Er wonen sinds 2013 700 studenten via SSH, tijdelijk, in afwachting van verdere ontwikkeling. Het gebouw is opgebouwd uit stervormige eenheden, vandaar de huidige naam De Sterren.

Bekijk de selectielijst met 36 nieuwe jonge erfgoederen.
Bekijk ook de volledige Utrechtse monumentenlijst met 1.600 gemeentelijke monumenten, 1.400 rijksmonumenten en 500 beeldbepalende gebouwen.

Foto’s: Het Utrechts Archief

Park Oosterspoorbaan en het Krommerijnpark zijn opgeschoond! Met dank aan betrokken buurtbewoners en jonge leden van Scouting Utrecht-Oost. Op de landelijke Opschoondag van 23 maart gingen ze enthousiast met afvalknijpers aan de slag om het zwerfafval op te ruimen. En dat was hard nodig, want wát een troep ligt er tussen het groen! Tientallen volle vuilniszakken konden de opruimers in de ondergrondse containers deponeren. En dat geeft een voldaan gevoel, opgeruimd staat netjes!

Wil je een volgende keer meehelpen? Meld je via deze link aan bij de whatsappgroep Opschonen Park Oosterspoorbaan en Krommerijnpark. De volgende opschoonronde staat gepland op zaterdag 22 juni 2024. 

De Haagse straatdichter Sjaak Kroes is graag onder de mensen. Met zijn bakfiets rijdt hij stad en land af, om neer te strijken op pleinen en in parken. Op verzoek schrijft hij ter plekke gedichten. Zoals vandaag in het Wilhelminapark, de eerste, zonnige lentedag. Deze stek onder de honderdjarige bomen is zijn favoriet: “Genoeg mensen die langslopen én aandacht hebben voor mijn poëzie. Ik kom hier dan ook graag!”

Voor de volgers van de Oostkrant en alle bezoekers van het park draagt hij voor de gelegenheid voor uit eigen werk: Lente!

Mag je ook als 50-plusser dansen in onze jonge, hippe, bruisende studentenstad? Tuurlijk, zeggen Anneke en Marie-José, en daarom organiseren ze in buurthuis Podium Oost dansavonden onder de naam DANSCafé.50up. En op de eerste en gezellige editie van afgelopen februari volgt de tweede: zaterdag 06 april tussen 19:00 en 22:00 uur mogen de voetjes weer van de vloer.

Lekker bewegen
De twee buurtgenoten zijn enthousiast en stiekem ook benieuwd wie er komen. “Je hoeft niet supergoed te kunnen dansen, het gaat ons vooral om het plezier. Bewegen op muziek is leuk, gezond en geeft je nieuwe energie. Paul en Leen, bekende gezichten in het buurthuis, regelen de muziek (70/80/90’s) en techniek. Op het grote scherm draaien ze bijbehorende clips (video’s). Naast de grote zaal is ook de bar open, zodat je altijd even rustig kunt zitten en een drankje doen.”

DANSCafé.50UP
Zaterdag 06 april 19:00 – 22:00 uur
Locatie: Podium Oost
Adres: Oudwijkerdwarsstraat 148
Kaarten a €7,50 (incl een consumptie)
Meer info en kaarten: www.podiumoostutrecht.nl/danscafe-50up-2

Terug naar die goeie ouwe tijd van het Witte Dorp, met de enige echte Utregse kwisslijer Koos Marsman. Tijdens de Groate Sterrewijk Kwis in het buurthuis van Sterrenwijk kwamen oude foto’s, sterke verhalen en legendarische wijkers voorbij. Uiteraard stelde Koos, in Oost o.a. bekend als onthuller van het straatnaambordje in de Nâchtegaolstraot, de vragen in de Uteregse vollekstaol.

Wisselbokaal
Na de nodige borrelhappen, meezingers, grappen en grollen kwam uiteindelijk Team Wijfies als grootste kenner van het ouwe én huidige Wijk uit de strijd. En dus kregen de winnaars Riek, Coby, Marian en Geertje uit handen van Koos de gouden wisselbokaal. Wijffies, gefeliciteerd!

Hieronder een paar vragen uit de kwis, voor de antwoorden en achtergronden volg de linkjes. Foto’s komen uit Het Utrechts Archief.

KWISVRAAG 1
Sterrenwijk was oorspronkelijk een woningwetbuurt uit het begin van de 20e eeuw, ingesloten tussen de Oosterspoorbaan, de Kromme Rijn en de Abstederdijk. De 375 witte noodwoningen, gebouwd vanaf 1918, hadden door de snelbouw (door ongeschoolde arbeidskrachten) en gebruik van lichte materialen als drijfsteen slechts een beoogde levensduur van vijfentwintig jaar. Het volksbuurtje werd populair bij grote arbeidersgezinnen vanwege de goedkope, ruime woningen. Hoe heette het buurtje oorspronkelijk?

A Planetenwijk
B Meridiaanwijk
C Ruimtedorp
D Hemelrijken

KWISVRAAG 2
In de jaren ’70 werd de buurt aangewezen als herstructureringswijk. De witte huizen zijn vanaf 1975 in fases gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw. De huidige woonerven rondom het Mercatorplein stammen uit die tijd. Wat is de naam van deze oude straat?

A Orionstraat
B Equatorstraat
C Siriusstraat
D Marsstraat

KWISVRAAG 3
Na de oorlog denderden over het Oosterspoor goederentreinen langs Sterrenwijk, geregeld met zeer gevaarlijke stoffen (chloor). In 1978 richtten verontruste bewoners een actiegroep op dat met ludieke acties de ‘giftreinen’ wilde stoppen. Uiteindelijk in 2002 stopte AkzoNobel met chloortreinen door Oost. Hoe heette deze actiegroep?

A Komité Nee tegen de Chloortrein
B Komité Weg met de Chloortrein
C Komité Stop de Chloortrein door Utrecht
D Komité Chloortrein niet hier

KWISVRAAG 4
Kinderen uit Sterrenwijk maakten in 2016 een muurschildering met als thema Wonen & Spelen. Dit is een detail van de schildering. In welke straat kun je ‘m bewonderen?

A Pegasushof
B Eclipshof
C Meteoorhof
D Poolsterhof