In de nieuwe podcastserie ‘Oost aan het woord’ gaat presentator Karin van den Boogaert samen met sidekick (en hoofdredacteur van de Oostkrant) Arnoud Wolff in gesprek met bewoners en ondernemers uit Oost. In het gezellige Café Mint trappen ze af met René Rogier, de wijkagent van de buurten Oudwijk en Buiten Wittevrouwen. De geboren Hagenees werkt alweer een leven lang in Utrecht. Hij begon in het team dat in de jaren 80 het verloederde Hoog Catharijne weer leefbaar moest maken. Mensonterende toestanden, een heftige tijd. Nu maakt hij als ervaren en gelouterde politieman dagelijks een ronde door onze brave wijk, het andere uiterste. Of is dat maar schijn? Wat zijn de problemen in Oost? Een gesprek over burenoverlast, nepagenten, fietsendieven, camerabeelden, krakers en – als ongelukkige binnenkomer – een politiebus met een kapotte achterruit …
De Winterparade op zaterdag 21 december kent een verrassende act: het pop-up Vragenloket. De mobiele, houten balie is een idee van onze jonge buurtgenoot en theatermaker Xander Lenders. “Je mag bij het Vragenloket elke vraag stellen die je wilt. Samen gaan we dan op zoek naar het antwoord, dat meestal op straat ligt”, legt hij ietwat geheimzinnig uit. “Het Vragenloket draagt bij aan mijn doel als theatermaker: vreemden met elkaar in contact brengen, jong en oud, arm en rijk, links en rechts. Even met aandacht luisteren naar elkaar, doorgaans tot wederzijds genoegen. In deze tijd van polarisatie vind ik dat heel waardevol.”
Theater verbindt mensen Xander gelooft sterk dat (straat)theater mensen kan verbinden. Hij heeft al meerdere concepten beproefd. Zo had hij in aanloop naar de verkiezingen vorig jaar een huiskamer gemaakt op het plein voor de bibliotheek. Een tapijt, een tafel en een paar stoelen bleken voldoende om voorbijgangers te verleiden met elkaar in gesprek te gaan. “Theater is voor mij een plek waar verhalen gedeeld worden. Als regisseur zorg ik dat publiek de drempel overgaat, en dan ontstaat de magie: de ontmoeting van mensen, meestal vreemden van elkaar. Ze hoeven het niet met elkaar eens te zijn, of te worden, zolang ze maar een moment aandacht voor elkaars wereld en gedachten hebben, dát vind ik belangrijk.”
De Nachtwinkel Samen met vrienden Leoni Pirenne en Hannah Suurmond bedacht hij ook de Nachtwinkel. “Utrecht bruist na de (vroege) sluitingstijd van de cafés niet echt meer. Er is zelfs geen nachtwinkel. Wij hebben daarom zelf een mobiele nachtwinkel gemaakt waar je een stukje Utrechtse nacht kunt ‘kopen’. Het is een grote zwarte kijkdoos op een bakfiets. Zet een koptelefoon op, kijk door een van de vijf gaten en luister, terwijl je oude nachtfoto’s ziet, naar opgenomen verhalen van legendarische Utrechtse barmannen. Zo beleef je het bruisende Utrechts nachtleven van vroeger! We hopen dat bezoekers daarna het belang van een goed nachtleven, een wereld waar je makkelijk in contact komt met elkaar, in gaan zien.”
[i] Winterparade Puur Oost Kerstmarkt, live muziek en food &drinks; Datum: zaterdag 21 december Tijd: 12:00 – 18:00 uur Locatie: Adriaen van Ostadelaan
Guus Touker bezorgt al meer dan 50 jaar drukwerk in de stad. Hij kent elke straat en heeft de handigheid om kranten zelfs in de smalste brievenbussen te krijgen. Sinds 2010 brengt hij ook de Oostkrant rond: vier keer per jaar, 14.000 adressen. Maar hij gaat eind dit jaar met welverdiend (wijkkrant)pensioen. Vandaag liep hij daarom zijn laatste rondje Oost.
Rijnsweerd heeft de eer Guus op zijn laatste bezorgdag te mogen ontvangen. Twee weken kost het hem om de Oostkrant huis aan huis in onze wijk te bezorgen, een hele klus. “Ik loop daarvoor 25 km per dag, plus nog een flinke afstand met de fiets met aanhanger waarin de kranten zitten. De Oostkrant houdt me fit”, zegt de altijd goedlachse bezorger.
Zwaaien naar mevrouw Schröder Guus begon als scholier met een krantenwijk voor de Telegraaf in de jaren 70, het bleek de start van een lange loopbaan als bezorger. “Ik haalde de kranten in alle vroegte op in de Schildersbuurt. Dan at ik eerst mijn broodtrommeltje leeg aan de waterkant bij het Rietveld Schröderhuis, zwaaide even naar Mevrouw Schröder en ging de wijk in. Elke dag weer. Dit deel van Rijnsweerd was nog niet eens gebouwd, alleen de bungalows, wat we nu de goudkust noemen, stonden er net. Bij nat of koud weer gaven andere bezorgers vaak op, dan nam ik hun kranten erbij. Extra verdienen! Ooit zei een sjieke dame hier: mooie buurt om te bezorgen, nietwaar, jongeman? Nou, ze moest ‘ns weten, een rotbuurt is het, want elke bungalow een lang tuinpad, dat schiet natuurlijk niet op als je per krant betaald wordt!”
Buitenleven Ik hou van buiten zijn, daarom loop ik nog altijd met een glimlach rond. De Oostkrant bezorg ik vanaf het begin in 2010. En daarmee bof ik, de krant wordt graag gelezen, dus ik mag de complimenten in ontvangst nemen, haha! Onderweg maakte ik graag een praatje met bewoners en ondernemers, wat de bezorging soms vertraagde. Maar bezorgen in Oost was al die jaren dankbaar werk, ik wens de lezers dan ook fijne feestdagen!”
Café Jan Primus op de Jan van Scorelstraat is de laatste bruine kroeg in Oost. Cultureel en spiritueel erfgoed! De winnende formule al 50 jaar: geen muziek, geen bediening en zéker geen Caffè Macchiato. Alle aandacht naar het goede gesprek en gezellig samenzijn.
Huiskamer van de buurt Paulien is de bedrijfsleider, stamgasten weten dat zij het nichtje is van de vorige eigenaar Loes. Ze staat alweer 15 jaar achter de toog. “Mijn studentenbaantje hier ging naadloos over in dienstverband. Het is mijn huiskamer en dat gevoel van thuiskomen hebben alle vaste gasten. Jan Primus verandert nauwelijks en dat is een geruststellende gedachte. Teveel vernieuwing is een gebrek aan zelfbeheersing is dan ook een gevleugelde uitdrukking aan de bar. In Jan Primus komen buurtgenoten echt samen, ik geniet van de verbinding die zulke uiteenlopende leeftijden, karakters en persoonlijkheden hier maken. Komende tijd gaan we wél wat opfrissen, bijvoorbeeld een nieuwe houten vloer, af en toe wat activiteiten als pubquiz en live muziek en alcoholvrij ook op de tap. Maar verder geen gekkigheid, onze gasten maken de sfeer.”
Dominee als stamgast Dominee Joop Spoor is stamgast van het eerste uur. Hoe hij kennismaakte met Jan Primus? “Ik fietste op een ochtend van de Bloemstraat naar de Uithof, toen zat hier nog een bloemenzaak. En ’s middags op de weg terug was er plots een kroeg.” Met studentenvrienden werkte hij de lijst van speciaalbieren minutieus af, al is hij altijd een Gulpener Dordt-man gebleven. Na lange periodes in den vreemde om landgenoten in gevangenissen geestelijk bij te staan, kwam de dominee steeds weer terug bij een gelukkig onveranderd Jan Primus. Heeft hij dan echt geen wensen? “Iets meer buurtcafé, minder groepen, een publiek van loodgieter tot hoogleraar. En rustig cryptogrammen.”
De eerste Ernst van der Pas geldt met zijn (onlangs overleden) broer Jan als stichter van Jan Primus: “We vierden als groot gezin jaarlijks vakantie in België en raakten er verslingerd aan speciaalbieren. Dozen bier namen we mee terug, om thuis in de Frans Halsstraat proeverijen te organiseren. We openden in februari 1974 een kroeg met Belgisch speciaalbier op fles en tap, de eerste in ons land. De naam verwijst naar de eerste Hertog van (Belgisch) Brabant en Limburg: Jan Eén (1252-1294), ook wel Jan Primus genoemd, een goedlachse, gulle levensgenieter met voorliefde voor feesten, vrouwen en vooral bier. We verkochten Jan Primus tien jaar later, want gezinsleven en kroeg gaan slecht samen. Maar ik woon er schuin tegenover en kom er nog steeds graag!”
De winkeliers van de Burgemeester Reigerstraat komen weer in kerstsfeer. Zoals elke jaar toveren ze de winkelstraat om tot een Tiroler skidorp. De hele metamorfose vindt plaats in één werkdag, vrijdag 13 december. Een hele prestatie van het tienkoppige klusteam gezien het grote aantal planken dat aan de gevels geschroefd moet worden. En het resultaat mag er zijn: nergens doe je zo gezellig boodschappen als in Oost: lees lokaal, winkel lokaal!
Welkom Oh Crêpe, de eerste échte crêperie in Utrecht! Eigenaren Irène en Saloua hebben zelf wekenlang gezaagd, getimmerd en geschilderd om het winkelpand op de Reigerstraat 25 om te toveren tot een gezellig eethuisje. Binnen veel lichtinval, dankzij de grote pui. De gele muren met spiegels en het kleurige behang, met prints van Van Gogh uit zijn Franse periode, geven de ruimte een optimistische, creatieve sfeer. “We willen een gastvrije ontmoetingsplek zijn, waar je relaxt kunt genieten van lekkere crêpes, of gewoon een kopje koffie of thee”, vertelt Irène op de dag van opening.
Brunch en borrel Crêpes zijn een soort pannenkoeken, maar dunner dan we gewend zijn. Een bekende Franse lekkernij, ambachtelijk gebakken met natuurlijke ingrediënten als tarwe, eieren en bloem. Oh Crêpe heeft op de kaart ook galettes, die zijn hartiger met deeg van glutenvrij boekweit (heel gezond!), en daardoor een goede keuze voor de lunch. “Op zaterdag en zondag kun je bij ons ook terecht voor brunch (10-15 uur), dan is de keuze nóg ruimer, met bijvoorbeeld jus d’orange, quiche, kleine salade en dessert van de week. Borrelaars ontvangen we de hele week door met Franse wijn en cider.”
Frankrijk in Oost Irène is Française, maar is hier zeven jaar geleden na haar studie – vanwege de liefde – blijven ‘plakken’. Ze heeft veel ervaring in de horeca en droomde van een eigen zaak, liefst in deze straat. “Dit buurtje is levendig, ik voel hier altijd buurtgevoel. Dat bleek ook tijdens de verbouwing, want we kregen veel support en duimpjes omhoog van voorbijgangers. Mijn goede vriendin Saloua is mijn compagnon. Ze komt uit Marokko, studeerde in Frankrijk en woont hier alweer 15 jaar. Heerlijk om hier samen aan de slag te kunnen gaan. We spreken meer dan voldoende Nederlands, maar wie dat leuk vindt mag in het Frans bestellen. We zijn toch een beetje La France in Oost. Bon appétit!”
Open: di t/m zo 09:00 – 18:00 uur Burgemeester Reigerstraat 25 Info: www.ohcrepeutrecht.nl
NB Tien procent van de opbrengst doneren Irène en Saloua aan goede doelen. Klanten mogen daar via de instagrampagina @Ohcrepesutrecht voor stemmen.
Kersttraditie in de Wagendwarsstraat in Oudwijk: de buurtboom. Gekocht en versierd door de bewoners. Hij staat te stralen op de brede stoep voor huisnummer 14 en maakt van de smalle, kinderrijke straat een sfeervol kerstpleintje. De dennenboom vol lichtjes en kerstballen brengt jong en oud bij elkaar, zo vertellen bewoners Eva en Peter. “Zodra de Sint terug naar Spanje is, gaan we met kinderen uit de straat in optocht naar de kerstbomenverkoper bij De Wilg om een mooi exemplaar uit te zoeken. Als ie hier eenmaal staat, mogen de kinderen ‘m zelf versieren, dat is altijd heel gezellig, ook voor de ouderen in de straat.”
Boom gestolen “Een paar jaar geleden deden we op de ochtend na het plaatsen de gordijnen open en zagen we tot onze grote schrik dat de boom weg was. Gewoon foetsie! Alleen nog een paar kapotte ballen op straat en een doorgeknipt lichtsnoer. Waarschijnlijk ‘midden in de winternacht’ meegenomen door studenten, het was het jaar dat meer kerstbomen op geheimzinnige wijze uit de openbare ruimte verdwenen. Huilende kinderen, want ze zijn echt gehecht aan hun boom. Toen ze het droevige verhaal vertelden aan de kerstbomenverkoper, was die zo begaan, dat ze een nieuwe boom kregen. Super aardig! Maar goed, sindsdien zetten we de boom wél ‘op slot’, met een ketting aan een fietsklem. Met als extra voordeel: hij waait ook niet meer zo snel om, zelfs na de stormen van vorige week staat ie nog fier overeind.”
Ousmane Cissé verkoopt Straatnieuws en de St Maartenkrant op zijn vaste stek bij de Albert Heijn op de Nachtegaalstraat. Een bekend gezicht, want hij staat er al jaren, dagelijks, weer of geen weer. Voor de feestdagen heeft hij een speciale aanbieding: een zelf ontworpen kerstkaart vol symboliek uit zijn eigen (straat)leven. De opbrengst, €2,50 per kaart, is voor hem een kleine bonus in deze donkere, koude dagen.
Eigen inkomen Ousmane kwam in 2011 vanuit het voor hem onveilige Guinee (West-Afrika) naar ons land en verblijft afwisselend in opvangcentra en bij vrienden. “Ik ben illegaal, dan krijg je geen woning en mag je geen officieel werk doen. In de opvang zag ik jongens de hele dag wiet roken. Dat wilde ik niet. Het is belangrijk om bezig te zijn, anders word je gek. Ik vroeg: hoe komen jullie aan geld? Ze noemden Straatnieuws. Een krant valt namelijk onder de vrijheid van meningsuiting, daarom mag ik deze (bescheiden) inkomsten wél houden.”
Thuis in Oost “De eerste keer was heel spannend. Al die mensen, sommigen aardig, anderen nors, ik vond het moeilijk. Ik verkocht slechts één krant en wilde stoppen. De dag erna verkocht ik meer, gelukkig. Inmiddels heb ik goed contact met de buurt. Ik help ook graag, bijvoorbeeld met het overeind zetten van fietsen of het aangeven van een volle boodschappentas. Kinderen geven me vaak high five of een boks. Daardoor voel ik me thuis in Oost.”
Straatnieuws en St Maarten Straatnieuws is opgericht in 1994 en was de eerste daklozenkrant van Nederland, vol verhalen over het leven op straat. Toen de oplage in 2020 door een gebrek aan verkopers tot 2.000 daalde, ging de papieren krant ter ziele. De 35 verkopers verkopen nu een digitale versie à € 2,79 waarvan ze € 2,= mogen houden. Sinds bieden de verkopers ook de St Maartenkrant aan.
Elk jaar vanaf 6 december (als Sinterklaas weer naar Spanje gaat) boemelt ie weer: het wintertreintje van Willem Langerak IJzerwaren. De winkelier tovert zijn etalage aan de Burgemeester Reigerstraat om tot een groot winterwonderland. Een lange sliert wagons rijdt rondjes door de besneeuwde bergen. Willem geniet niet alleen van het avondenlang thuis knutselen aan zijn winterse spoorbaan, maar vooral ook van de vele vrolijke gezichten voor zijn etalageruit. “Treintje kijken is een uitje voor alle kinderen én ouders uit Oost.” En let goed op, er beweegt van alles terwijl de trein zijn rondjes rijdt: skiërs zoeven van de hellingen, houthakkers zijn druk aan het werk, bergbeklimmers bedwingen de hoogste toppen, er wordt gedanst op muziek.
Goede doel Bewoners en bedrijven kunnen wagonnetjes sponsoren, dit jaar 50, het maximum dat de locomotieven kunnen trekken. Veel sponsoren doen al jaren mee, vaak met een zelf gepimpt wagonnetje. Zo rijden er een bruine kroeg (Jan Primus), een fiets (Wim Kok), een bakkerij (Verspeek) en een wijkkrant mee. Zelfs het Spoorwegmuseum is aangehaakt! De sponsoropbrengst gaat naar het goede doel Villa Joep. Dit jaar is de actie uitgebreid met de Utregse hoodie waarvan de opbrengst ook naar Villa Joep gaat.
Treintje met refreintje Het treintje is zo populair, dat buurtgenoot en muzikant Jeroen Schippers een treinliedje maakte: Hakke puf, hakke puf, tsjoeke tsjoeke tsjoe … eenmaal het refreintje gehoord blijft het treintje ook in je hoofd rondjes rijden.
De oudste school van Utrecht, het Stedelijk Gymnasium, bestaat 550 jaar! Een echte klassieker! Op de dies natalis 04 december opende burgemeester Sharon Dijksma het 110de lustrum, deze keer een festival vol feestelijke activiteiten voor en door leerlingen. Daarna kondigde rector Stéphanie Bakker aan dat voortaan elk lustrum in het teken zal staan van de gedachte van schutspatroon Hieronymus: een ander helpen zonder iets terug te verwachten. Zo hebben de bijna 1.200 leerlingen dit jaar gekozen om Meta Kids te steunen, het goede doel van het Glazen Huis van Serious request. Ook gaan ze met financiële hulp van het Hieronymusfonds (vereniging van oud-leerlingen) schoolspullen inzamelen voor vluchtelingenkinderen en een actie voor de voedselbank starten. Lustrum in honore Hieronymi!
Historie Op 4 december 1474 stichtten de Broeders des Gemeenen Leven een Latijnse school op, de Schola Hieronymiana, oftewel Hieronymusschool. De Broeders wilden het verstarde middeleeuwse onderwijs een nieuwe impuls geven. Toen in 1634 de universiteit werd opgericht, kreeg de school de taak om leerlingen voor te bereiden op het wetenschappelijk onderwijs. Door de onderwijswet van 1878 werden Latijnse scholen voortaan gymnasium genoemd. Na enige omzwervingen kreeg het Stedelijk Gymnasium in 1932 een nieuw onderkomen aan de Homeruslaan: het gele bakstenen gebouw in de stijl van Dudok. In 2011 verhuisde de school naar het ‘scheve’ pand aan de IBB-laan. Basisschool De Odysseschool trok in het oude, ‘klassieke’ pand.De letters Civ. Trai. Gymnasium (vertaald: Gemeentelijk Utrechts Gymnasium) staan er nog op de gevel.