Categoriearchief: nieuws

Struikelsteen voor Jordan

Op vrijdag 18 oktober zijn twee struikelstenen geplaatst in de stoep voor Frans Halsstraat 19, het huis met de naam Sleepy Hollow. Ze herinneren ons voortaan aan Prof. Hermann Jordan (1877-1943) en zijn vrouw Nanette Jordan – van Witsen (1871-1959) die hier jarenlang woonden totdat ze in de oorlog moesten onderduiken. De struikelstenen zijn onderdeel van het grote Europese Stolpersteine monument van kunstenaar Gunter Demnig ter herdenking van slachtoffers van het nazi-regiem. In Oost liggen nu 40 struikelstenen, elk met een eigen (oorlogs)verhaal, zie overzicht.

Vooraanstaand hoogleraar
De Duitse wetenschapper Hermann Jordan, een kind van een joodse moeder en een niet-joodse vader, trouwde in 1902 met de joods-Nederlandse Nanette van Witsen. Het echtpaar vestigde zich in 1914 in Utrecht. Een jaar later werd Hermann hoogleraar in de Vergelijkende Fysiologie der Dieren aan de Universiteit Utrecht. Hij onderzocht het functioneren van levende wezens. Denk aan stofwisseling en celdeling. Hij deed baanbrekende onderzoeken en publiceerde vele wetenschappelijke boeken. Daarnaast schreef hij met gezag over zijn tweede interesse: opvoeding en pedagogiek, met name Montessori onderwijs.

Jordan Lyceum
In 1943 werd Hermann – gelijk alle joodse hoogleraren – ontslagen, ondanks dat het onderzoek naar zijn joodse afkomst nog liep. Het echtpaar besloot daarop in Wageningen onder te duiken. Hermann overleed datzelfde jaar aan een hersenbloeding. Nanette en de twee kinderen overleefden de oorlog. Zoon Herman (1903-1971) stichtte – geïnspireerd door het gedachtegoed van zijn vader – in 1945 een Montessori Lyceum met internaat aan de Maliebaan. Deze middelbare school verhuisde later naar Zeist, het tegenwoordige Jordan Lyceum.

Lees meer over struikelstenen in Oost.

De eerste struikelsteen werd geplaatst door Henk Kummeling, rector van de Universiteit Utrecht, destijds de werkgever van Hermann Jordan. ‘We moeten als universiteit de ogen niet sluiten voor wat vroeger niet goed is gegaan.’ – *foto: Arnoud Wolff*

De tweede steen werd gelegd door Luise Hirsch, tevens de aanvrager van de stenen. Ze is een kleindochter van Gottwald Hirsch, destijds een medewerker van Prof. Jordan – *foto: Ed Kanters*

Prof Hermann Jordan in zijn laboratorium aan de Jan van Galenstraat rond 1940 – *Het Utrechts Archief*

Weggeefwinkel ‘t Zonnetje

Op de stoep voor de vrolijke Weggeefwinkel Het Zonnetje aan de Zonstraat staan 35 dozen en 4 grote koffers. Ze zitten vol kleding, speelgoed en huisraad, allemaal donaties aan het goede doel: het Gambiaanse dorpje Tumani Tenda.

Spaarpot voor Gambia
Alles in de Weggeefwinkel is gratis. Je mag geven én nemen wat je wil. Wel zet ‘winkelier’ Annelies Potuyt de spullen die geschikt zijn voor kinderen in Gambia apart. “De hele winter verblijf ik in het Gambiaanse dorpje Tumani Tenda. Wat ik via deze kraam verzamel, neem ik mee. Aan de zijkant van de kraam hangt een spaarpot, want je kunt ook geld doneren. In december huur ik daarvan een zeecontainer om alle spullen naar het dorp te vervoeren.”

Sportshirts populair
De kraam biedt een kleurrijke verzameling boeken, servies, speelgoed en kleding, teveel om op te noemen. Maar wat gaat nou mee naar Gambia? “Poppen, houten speelgoed en alles wat rolt vinden de kinderen geweldig, die neem ik meteen apart. Ook verzamel ik graag kleding, schoenen en rugzakjes, omdat ze daarmee makkelijker naar school kunnen. Vooral sportkleding en shirts met glitter en glamour zijn enorm populair. In de lade ligt een fotoboek waarin je kunt zien hoe de dorpskinderen met de spullen spelen. Dat is soms verrassend anders! En waar het héle dorp heel blij van wordt: sportshirts!”

Buurtwinkel
Annelies begon 15 jaar geleden met een kleine weggeeftafel om geld in te zamelen. “Ik ben een fanatieke vogelspotter en Gambia is een paradijs voor overwinterende vogels, dus ik kom daar graag. De mensen zijn gastvrij, ik wilde graag wat terug doen. Met die tafel wilde ik buren en voorbijgangers verleiden om geld te doneren. Die tafel was wel onhandig, want bij regen moest ik elke keer snel een doek over de spullen leggen. Tot een handige buurman op een dag zei: kijk eens Annelies, we hebben er een dakje boven getimmerd. Sindsdien maken mijn straatgenoten de kraam elk jaar steviger en mooier. Het is daarom een echte buurtwinkel!”

Dit jaar 35 dozen en 4 koffers vol spullen voor Gambia

Abstede, ons dorp

Abstede was eeuwenlang de groentetuin van de (ommuurde) stad. Op de vruchtbare gronden langs de Minstroom verbouwden hoveniers groente en fruit om te verhandelen op de stadsmarkten. Het rijke tuindersverleden van Abstede is nog duidelijk zichtbaar in de vele oude hovenierswoningen, het langgerekte stratenplan (Abstederdijk, Notenbomenlaan en Zonstraat), de volkstuinen, dierenweide en meerdere groengroepen. In 2013 kreeg het ‘dorp’ de status Gemeentelijk Beschermd Stadsgezicht om het karakter en de sfeer te behouden. Nu, tien jaar later, blijkt uit een evaluatie dat zo’n status werkt.

Strijd tegen sloop
Als buitengerecht had Abstede eeuwenlang eigen regels en cultuur. Het tuindersleven was een hard bestaan, het katholieke geloof werd streng beleden. Bewoners hebben altijd moeten strijden om niet opgeslokt te worden door de uitdijende stad. Zo dreigde in de jaren 60 nog grootschalige sloop toen de gemeente plannen presenteerde om dwars door Abstede een vierbaans autoweg aan te leggen richting het stadscentrum (lees: Hoog Catharijne). Daarop volgde jarenlange protesten en acties. Die hadden succes, want de plannen gingen uiteindelijk van tafel. Abstede bleef behouden.

Grip op leefomgeving
Door geregeld overleg met de gemeente willen de huidige bewoners een dergelijke strijd voorkomen. De status Gemeentelijk Beschermd Stadsgezicht is vooralsnog uniek binnen de gemeente Utrecht (er zijn zes rijksbeschermde buurten) en biedt bewoners van Abstede meer (wettelijke) mogelijkheden om grip te houden op het karakter en de sfeer van hun buurt. Er zijn al successen geboekt. Zo gelden Park Oosterspoorbaan en het nieuwe woonbuurtje Hieronymuserf als geslaagde inpassingen, zo is te lezen in de evaluatie. Hoewel de nieuwe omgevingswet extra waarborgen biedt om stadsgezichten te beschermen, wijst de verantwoordelijke wethouder Streefland in een recente raadsbrief op een belangrijke meerwaarde van de status: het versterkt de trots en het buurtgevoel bij bewoners.

Meer info
De gemeentelijk afdeling Erfgoed heeft in 2010 een lezenswaardig rapport gemaakt over de historie van het Minstroomgebied, met veel oude foto’s en kaarten. Een aanrader! De bewonersgroep heeft een wandeling uitgezet langs twaalf historische plekken in Abstede. Daarnaast herinneren meerdere vormen van streetart aan het tuindersverleden, zoals dit gedicht, deze schildering en dit tegeltableau. Wie meer wil weten over dit gebied en/of de status Gemeentelijk Beschermd Stadsgezicht kan per mail contact opnemen met de bewonersgroep.

Bewoners geven raadsleden een rondleiding door Abstede

Crematorium St. Barbara

De rooms-katholieke begraafplaats werd in 1875 ingewijd, bijna 150 jaar geleden. Het is een particulier initiatief, in tegenstelling tot Soestbergen en Kovelswade, de twee gemeentelijke begraafplaatsen in Oost. St. Barbara moet ondernemen en investeren om te blijven bestaan. De kapel uit 1880 werd in de jaren 90 grondig gerestaureerd. In 2024 is het ook historische poortgebouw opgeknapt. Daarin is nu een kleine aula voor kleinere uitvaarten, met multimedia-apparatuur en livestream. St. Barbara biedt nu ook crematie aan, wat in ons land steeds vaker gebeurt in plaats van begraven. De as kan worden uitgestrooid of bijgezet in de nieuwe urnentuin.

Protest en bezwaar
De bouw van het (elektrische) crematorium stuitte destijds op verzet. In 2019 werd een online petitie ruim duizend keer ondertekend en later dienden 700 mensen een bezwaar in tegen de verleende vergunning. Een procedurefout vertraagde de rechtsgang, maar uiteindelijk keurde de Raad van State in dit vonnis de vergunning goed, ondanks de zorgen over verkeer, milieu, nut en de status als rijksmonument. Twee jaar eerder ging de bouw van een crematorium op de openbare begraafplaats Kovelswade na protesten niet door, zie het Oostkrantartikel uit 2018.

Lees meer over de historie van Begraafplaats St. Barbara (sinds 1875).

Het nieuw gebouwde crematorium is sinds juni 2024 in gebruik – *foto: Arnoud Wolff*

Invoerruimte van het crematorium – *foto: Arnoud Wolff*

Nieuwe, kleine aula in het historische en recent gerenoveerde poortgebouw – *foto: Arnoud Wolff*

Het woord ‘crematorium’ is toegevoegd aan het logo

Kerstactie in Sterrenwijk

Wie fles en blik bij de Jumbo in het winkelcentrum IBBhof terugbrengt, kan het statiegeld met één druk op de knop doneren aan de kerstactie voor Sterrenwijk. Je steunt daarmee Jaap van Rijswijk, die oudere en eenzame buurtgenoten in december wil verrassen met een volle boodschappentas. Dit jaar voor de vijfde keer, een jubileum.

Advocaat met slagroom
“We delen deze kerstpakketten uit aan oudere en eenzame bewoners van Sterrenwijk. De verrassing en het praatje aan de deur als we het thuis bezorgen zorgt voor een lach en een traan. Dat oude Wijkgevoel, waar we goed zorgen voor onze ouderen en omkijken naar elkaar, daar doen we het voor. De inhoud van de tas is helemaal gericht op wat ouderen écht lekker vinden, zoals advocaat met slagroom, erwtensoep, pasteitjes, chocolade en een kerststol. We bezorgen de tassen bij bewoners ouder dan 76, een jaar ouder dan ikzelf, anders moet ik mezelf een pakket geven, haha!”

Leerlingen schrijven kerstkaarten
De jaarlijkse kerstactie is mogelijk door sponsoren, zoals Jumbo, welzijnsorganisatie Dock, de wijkcoöperatie Oost voor Elkaar en de Rotary, waarvan de leden zelfs een handje helpen bij het inpakken. En natuurlijk de vele enthousiaste vrijwilligers. “In juni begin ik al met benaderen van sponsors en donateurs. Het is een grote klus om alles te regelen. Gelukkig krijg ik hulp van vrijwilligers zoals Marijke Groeneveld. En elk jaar schrijven leerlingen van de Kohnstammschool kerstkaarten met een persoonlijke boodschap voor de ouderen, zo mooi!”

Jumbo sponsort de kerstactie van Jaap (links op de foto). Marijke Groenveld staat derde van links.

Vrolijke kastjes

Een groep jonge Utrechters brengt onder de naam Thirty030 met frisse ideeën reuring in de stad. Zoals het verbeelden van buurtverhalen op elektriciteitskastjes. Dit project heet Van kastje naar Canvasje en heeft dit jaar als thema ‘delen’, geïnspireerd door St Maarten, de beschermheilige van de stad. De stadsambassadeurs – zoals ze zichzelf noemen – willen dit jaar 30 kastjes laten beschilderen door Utrechtse kunstenaars. Zeven kastjes staan in Oost, waaronder een in de Albert Neuhuysstraat. Daar heeft Laura van Daalen naar een idee van bewoner Esther-Clair een kastje getransformeerd tot een rustgevend Tao-landschap.

Club Geluk
Esther-Clair tipte Thirty030 over het lelijke grijze kastje voor haar woning. “Ik dacht: dat kan veel vrolijker! Ik woon in Het Nieuwe Woonhuis dat honderd jaar bestaat, een monumentaal gebouw vol verhalen. Mijn medebewoners zijn van alle leeftijden, rangen en standen. Ik geniet elke dag van de gemoedelijke sfeer in dit buurtje. Even verderop deel ik als vrijwilliger in ontmoetingscentrum De Wilg elke dinsdagochtend mijn ervaring met de Tao, een oude Chinese filosofie en bewegingsleer. Club Geluk noem ik het, een laagdrempelige plek waar buurtgenoten even kunnen landen in hun drukke bestaan. De Tao zegt: laat los wat niet nodig is, volg je eigen hart, go with the flow. De Wilg biedt veel activiteiten, maar dit is dus eigenlijk een niet-activiteit. Laura heeft de wijsheid van de Tao prachtig verbeeld op dit kastje. Ik hoop dat wie er oog voor heeft zijn pas vertraagt en even tot rust komt. De volgende serie Club Geluk in De Wilg start op dinsdag 20 augustus, je kunt elk moment instappen. Meer info op Club Geluk.”

*Lizan Vermeulen werkt aan een kastje op de Nachtegaalstraat – Foto: Arnoud Wolff*

*Laura van Daalen en Esther-Clair bij het kastje in de Albert Neuhuysstraat – foto: Thirty030*

Locaties van bovenstaande Canvasjes:
– Marislaan – Mattt Baaij;
– Orionstraat – Max Goldin;
– Rubenslaan – Mattt Baaij;
– Minkade – Gigi Grevenbroek;
– Pelikaanstraat – Cika;
– Neuhuysstraat – Laura van Daalen
– Nachtegaalstraat – Lizan Vermeulen;

Bankjes van de Rode Beuk

Henk Tennekes woont in de Gerard Doustraat en zet zich in voor kinderen in een Keniaanse Leprakolonie. Om geld in te zamelen maakt hij meditatiebankjes van gekapte Utrechtse bomen. Met dank aan Stichting Wilhelminapark heeft hij onlangs 25 bankjes kunnen maken van hout van de 177-jaar oude, maar helaas in 2020 wegens ziekte gekapte Rode Beuk. Ze zijn voor €40,= per stuk te koop voor het goede doel, zolang de voorraad strekt.

Leven in armoede
“Aan lepra kleeft in Kenia nog altijd een groot stigma: wie er aan lijdt wordt ver weggestopt en uitgesloten van werk en scholing”, zo vertelt Henk. “Zelfs als je al lang genezen bent, of als kind van lepraouders zelf nooit de ziekte hebt gehad, rest een leven in grote armoede in de kolonie, zover reikt de ‘vloek’. Via mijn dochter, die als vrijwilliger voor Students For Children in de kolonie heeft gewerkt, kwam ik in contact met Peter Ochiel, de bevlogen oprichter van de Action Ministry. Deze organisatie wil door onderwijs en zorg kinderen uit een leprakolonie een toekomst geven.”

Voor het goede doel
“Het lot van deze arme mensen, vooral de kinderen, raakte me diep. En hoe Peter daar verandering in probeert te brengen door o.a. scholen op te richten, vind ik geweldig. Ik help hem door meditatiebankjes te maken en te verkopen. Bij Stichting Tafelboom haal ik daarvoor resthout op van gekapte Utrechtse bomen. In mijn schuurtje zaag en timmer ik er dan bankjes van. De opbrengst komt via mijn stichting Keti Utulie 100% ten goede aan schoolgeld, eten en onderdak voor kinderen in de leprakolonie.”

Bankjes van Rode Beuk
“Ik maak veel bankjes van Iepen, wat mooier hout is dan vuren waar vaak (goedkope) bankjes van worden gemaakt. Iep heeft een donkere kleur met mooie nerven. Maar de planken van de oude Rode Beuk die ik heb kunnen verkrijgen zijn helemaal mooi! Ik kon er 25 bankjes van maken, waarvan de eerste tien zijn gekocht door monniken uit een klooster op Schiermonnikoog. Voor hetzelfde goede doel verkoop ik ook zelfgemaakte meditatiekussens, omslagdoeken en tassen. De opbrengst gaat 100% naar onderwijs aan kinderen in het Lepradorp. Ik leg graag uit hoe groot de armoe is in het lepradorp en hoe onderwijs een uitweg biedt aan met name kinderen, dus neem gerust contact met me op.”

Keti Utuli
De meditatiebankjes zijn te koop via de website van Keti Utulie. Henk maakt en verkoopt voor hetzelfde goede doel ook zitkussens, yogamat-tassen, omslagdoeken, beeldjes en klankschalen. Ook donaties zijn welkom op de rekening van de stichting, zie onderstaande QR-code.

Meditatiebankjes gemaakt van hout van de Rode Beuk – *Foto: Arnoud Wolff*

Tikkie om een donatie te doen aan Stichting Keti Utulie

Speelplekken in Oost

Waar kun je buitenspelen in Oost? Veel speelplekken liggen verborgen (en beschut) in de buurt. Sinds de corona-periode hebben bewoners en scholen initiatief genomen om speelplekken op te laten knappen. Via het gemeentelijke wijkbureau is daar budget voor, het zogenaamde initiatievenfonds. Interesse? Neem contact op met de wijkadviseur via oost@utrecht.nl Een aantal speelplekken staat op de rol voor een opknapbeurt, o.a. Poolstarhof (Sterrenwijk), Trui van Lier Speelkwartier (Wilhelminapark) en wellicht Schelpstraat (Oudwijk).

Speelplekken in kaart gebracht
Overigens heeft de gemeente een zogenaamde Wijkscan Oost gemaakt en alle speelplekken in onze wijk in kaart gebracht. Daaruit concludeert zij zelf dat Oost er te weinig heeft, en dat speelplekken vaak van te lage kwaliteit zijn. Voer voor wie een speelplek wil (laten) opknappen of aanleggen.

Sportieve muurschildering

De trotse jonge bezoekers van de Sportspeeltuin in Abstede mogen met hun mooie oorkonde op de foto. Deze woensdag hebben ze vol overgave gesport en verdienen ze dit echt. Ze poseren voor een toffe muurschildering die door ...