Graffiti-artiest TMS81 (echte naam: Tomas Sabatello, uit Overvecht) heeft op de zijkant van het clubhuis van de Sportspeeltuin aan de Abstederdijk een sportieve muurschildering gemaakt. Het kleurrijke kunstwerk met de titel Just Play! is het resultaat van een graffiti-workshop in de sportspeeltuin. De namen van de deelnemende kinderen heeft hij er op speelse wijze in verwerkt.
Een nieuw hoogtepunt in het oeuvre van muurartiest Munir de Vries: in opdracht van MasterPeace maakte hij samen met leerlingen van het Bonifatius College een muurschildering op de hoge zijgevel van de school. De titel is Seeing Potential, een thema dat Munir aan het hart gaat, zo vertelde hij tijdens de officiële onthulling op 3 september.
Van idee naar kunst
In 2023 vierde het Bonifatius College haar 100-jarige bestaan met o.a. een feestelijke Boni-Doet-Goed-dag. Met de support van de organisatie MasterPeace heeft Munir in dat jubeljaar een serie lessen mogen geven aan 20 leerlingen van de school. Ze kregen de kans om te leren hoe je ideeën omzet in kunst, bijvoorbeeld een muurschildering. Hoe vind je een plek? Waar verzamel je verhalen? Hoe zet je die verhalen vervolgens om in beelden?
Boni als plek van groei
“Deze schildering is het zichtbare resultaat van die zoektocht”, zo vertelt Munir. “Het Boni als plek waar jouw potentieel gezien en ontwikkeld wordt, en van waaruit je je eigen weg vindt de wijde wereld in. Het hoofd is een zaadje, dat staat voor het zien en ontwikkelen van de potentie van jonge mensen. Ikzelf heb de middelbare school niet kunnen afmaken, omdat mijn energie en talent een andere richting zochten, wat toen niet werd gezien. Daarom vond ik het werken met de leerlingen in dit project zeer waardevol.”
Midden in de buurt
Ook Hanneke Schreuder, rector van het Boni, is blij met de schildering. “Het is spannend, want je weet niet wat de uitkomst van zo’n kunstproject wordt. Maar we krijgen hele positieve reacties van leerlingen en omwonenden. Dat laatste vinden we ook fijn, want onze school staat midden in de buurt. We bedanken de leerlingen, Munir en Masterpiece voor hun inzet. De schildering is een sieraad voor de school!”
Over MasterPeace
Meestal scheiden muren mensen, daarom zet MasterPeace zich in om door muurkunst mensen met verschillende culturen en achtergronden juist te verbinden. In het kader van ‘Utrecht 900 jaar stad’ heeft MasterPeace een aantal schilderingen in de stad gerealiseerd met de Utrechtse kunstenaars Verfdokter en Munir de Vries, in samenwerking met jongeren. ‘Stad zonder muren’ was het overkoepelende thema. Munir tekende in 2022 voor de muurschildering Uitkomst op de Abstederdijk, ook een project in samenwerking met MasterPeace en Bonifatius College.
Een groep jonge Utrechters brengt onder de naam Thirty030 met frisse ideeën reuring in de stad. Zoals het verbeelden van buurtverhalen op elektriciteitskastjes. Dit project heet Van kastje naar Canvasje en heeft dit jaar als thema ‘delen’, geïnspireerd door St Maarten, de beschermheilige van de stad. De stadsambassadeurs – zoals ze zichzelf noemen – willen dit jaar 30 kastjes laten beschilderen door Utrechtse kunstenaars. Zeven kastjes staan in Oost, waaronder een in de Albert Neuhuysstraat. Daar heeft Laura van Daalen naar een idee van bewoner Esther-Clair een kastje getransformeerd tot een rustgevend Tao-landschap.
Club Geluk
Esther-Clair tipte Thirty030 over het lelijke grijze kastje voor haar woning. “Ik dacht: dat kan veel vrolijker! Ik woon in Het Nieuwe Woonhuis dat honderd jaar bestaat, een monumentaal gebouw vol verhalen. Mijn medebewoners zijn van alle leeftijden, rangen en standen. Ik geniet elke dag van de gemoedelijke sfeer in dit buurtje. Even verderop deel ik als vrijwilliger in ontmoetingscentrum De Wilg elke dinsdagochtend mijn ervaring met de Tao, een oude Chinese filosofie en bewegingsleer. Club Geluk noem ik het, een laagdrempelige plek waar buurtgenoten even kunnen landen in hun drukke bestaan. De Tao zegt: laat los wat niet nodig is, volg je eigen hart, go with the flow. De Wilg biedt veel activiteiten, maar dit is dus eigenlijk een niet-activiteit. Laura heeft de wijsheid van de Tao prachtig verbeeld op dit kastje. Ik hoop dat wie er oog voor heeft zijn pas vertraagt en even tot rust komt. De volgende serie Club Geluk in De Wilg start op dinsdag 20 augustus, je kunt elk moment instappen. Meer info op Club Geluk.”
Locaties van bovenstaande Canvasjes:
– Marislaan – Mattt Baaij;
– Orionstraat – Max Goldin;
– Rubenslaan – Mattt Baaij;
– Minkade – Gigi Grevenbroek;
– Pelikaanstraat – Cika;
– Neuhuysstraat – Laura van Daalen
– Nachtegaalstraat – Lizan Vermeulen;
Levenslustige woorden op een zijgevel in de Kerkstraat, een zijstraat van de Nachtegaalstraat. Het is een citaat uit de korte arabeske Carpe Diem van Louis Couperus (1863 – 1923), op vakkundige wijze op de muur gezet door de Utrechtse kunstenaar JanIsDeMan. Voor de bewoners Frits en Miranda is ‘Pluk de dag’ hun levensmotto, sterker nog: het bezegelde tien jaar geleden hun liefde.
Cupido met plakletters
“We kochten deze woning eind vorig jaar en wisten meteen: op de zijgevel komt ons lievelingsgedicht, als cadeau voor de straat en iedereen die langsloopt. Om even stil te staan en te genieten van elk moment”, vertelt Miranda. “Ik ben nogal een pluk-de-dag meisje en Frits werd daar heel vrolijk van toen we elkaar net leerden kennen. Om mij te verleiden heeft hij toen dit gedicht, een prachtige vertaling van Carpe Diem, met plakletters op zijn keukenmuur gezet. Een ode aan mij en onze verliefdheid, haha. En dat maakte indruk, de vonk sloeg over en sindsdien zijn we samen met onze zeven kinderen!”
Bellenblaasbellen
Frits legt uit waarom ze JanIsDeMan hebben gekozen: “We zijn enorme fan, het leek ons tof als hij de tekst zou schilderen. Maar zou het niet te saai voor hem zijn, een paar van die letters? Toch reageerde hij heel enthousiast, het werd een fijne samenwerking. Hij zag er ook een uitdaging in: het waren zijn eerste typemachineletters op een muur. Toen we gaandeweg op het idee kwamen van bellenblaasbellen, wisten we alle drie: dit wordt geweldig! Verderop in de straat zitten twee basisscholen en we willen graag dat ook langslopende kinderen vrolijk worden van ons kunstwerk. En de bellen zijn 3D: als jij beweegt, bewegen zij mee, fantastisch toch?”
Dweep en droom niet
met de schim van het Verleden,
en wees niet bang
voor het spook van de Toekomst,
maar sla de verliefde armen vast
om het levende, gloeiende heden
Oost groeit en bloeit, vooral op de Kwekerij. De ene na de andere kleurige woonflat wordt er uit de grond gestampt. De derde fase van het project is het bewoonbaar maken van het nooit gebruikte datacenter van KPN. Kunstenaar Jamie Nee – in Oost bekend van meerdere kleurrijke streetart projecten – maakte een grote muurschildering in een open buitenhoek van het gebouw.
Afrikaanse mythe
Het gebouw heet Baobab, vernoemd naar een oersterke boom met zeer dikke stam die je vooral in Madagaskar aantreft. Die kan zich volzuigen met water en zo droge zomers overleven. Locals schuilen er graag voor de snikhete zon. Hij wordt daarom ook wel de Boom des Levens (Tree of Life) genoemd. De boom heeft een opvallende vorm: het lijkt of zijn wortels naar boven groeien en de kruin in de grond steekt, alsof hij op z’n kop staat. Door de Goden op aarde gegooid, zo gaat een Afrikaanse mythe.
Bomennamen
Aline Doppenberg van projectontwikkelaar Jebber (onderdeel van SSH) is opdrachtgever voor de muurschildering: “We hebben elke woontoren op de Kwekerij de naam van een boom gegeven én een exemplaar erbij geplant. Baobab vonden we een passende naam voor dit kolossale gebouw waar straks 206 studenten (126 in studio’s en 80 in woongroepen) gaan samenleven. Helaas kan een Baobab in ons land niet groeien. Daarom hebben we als alternatief Jamie gevraagd een Boom des Levens te verbeelden. Hij is oud-student van onze ‘buurman’ HKU en bovendien speelt het duurzame en organische in zijn kunst een grote rol. De schildering is klaar, maar Baobab komt natuurlijk pas echt tot leven als binnenkort de eerste bewoners de sleutel krijgen.”
Schilderscollectief De Strakkehand heeft een nieuw kunstwerk gemaakt in Oost van zo’n 1.000 m2 groot. Het is een landschap op de buitengevel van een nieuwe warmwaterbuffer (boiler) van Eneco Stadsverwarmte achter de Merkesstraat, aan het eind van de Offerhausweg. Voor trouwe Park Bloeyendael wandelaars: als je de onderdoorgang via de Stolberglaan uitkomt direct links.
Uit zicht
In overleg met omwonenden is gekozen voor een ontwerp geïnspireerd op een oude aquarel van J.P. Wisselingh van een bruggetje over de Biltsche Grift, Rijnsweerd in de laat 19de eeuw. Met elke penseelstreek van de Strakke Hand verdween de reusachtige tank uit het zicht van bewoners en voorbijgangers. Een schildering om niet gezien te worden! De Strakke Hand heeft daarbij gewerkt op de wijze van de oude meesters: alleen primaire kleuren en mengen op het doek, in dit geval de gevel van de warmtebuffer.
Functie warmtebuffer
De warmtevraag in de ochtend is bijna twee keer zo groot als ‘s nachts, omdat klanten van Eneco dan de verwarming aanzetten en douchen. Om deze piekvraag op te vangen moet de verwarmingscentrale steeds op- en afschakelen, wat inefficient is. Een warmtebuffer vlakt de piekvraag af, waardoor Eneco zuiniger stookt.
De vrolijke, fonkelende hartjes van SillystreetheartS vind je overal ter wereld. Ter ere van het 100-jarig bestaan van het Rietveld Schröderhuis heeft de street artist een prachtig hartje in Stijl bevestigd op het monumentale hekwerk dat langs de route naar het wereldberoemde huis staat. Het onlangs gerenoveerde hekwerk stamt uit 1920 toen hier nog het Antonius Gasthuis (nu Antonius Ziekenhuis) zat, al sinds de jaren 50 beroemd om haar complexe (open)hartoperaties. Deze plek klopt!
Wie is Sillystreetheart?
SillystreetheartS woont in Rijnsweerd. Ze maakt hartjes van epoxy op hout, allemaal met een eigen thema. Ook in Oost prijken een aantal van haar kunstwerkjes op gevels. Elk hartje heeft een verhaal dat ze deelt op haar Instagram @SillystreetheartS. Omdat ze liever anoniem blijft vanwege overijverige wetshandhavers, kennen maar weinig mensen haar echte identiteit. Toch is ze in de serieuze streetart-wereld geen onbekende. Ze werkt steeds vaker samen, zoals bij het liefdeskraantje met de Utrechtse kunstenaar MrKubus, of binnen het duurzaamheidsproject BeePositive.
Hartjes moeten shinen
“In Parijs raakte ik geïnspireerd door de vele 3D streetart. Prachtige werken! Mijn eerste streethearts maakte ik met epoxy in een ijsklontjesmal in de vorm van hartjes. Ik ben er al snel een uur of vier mee bezig, vooral om alle kleuren en glitters er goed in te krijgen. Want zo’n hartje moet natuurlijk wel shinen! De hartjes hebben vaak een boodschap, en soms zijn ze gewoon silly, voor de leuk dus.”
Tot aan Parijs
Er hangen nu ruim 100 hartjes, tot aan Parijs. Een deel is inmiddels ontvreemd, wat jammer is, want sommige hebben voor haar behalve artistieke ook een grote emotionele waarde. “Ik maakte ooit een hartje voor een overleden vriendin, echt jammer dat het weg is. En naast de liefde zit er ook veel arbeid en creativiteit in zo’n hartje. Wat ik probeer te delen met voorbijgangers is de vreugde dat als je goed om je heen kijkt, je soms iets opmerkelijks ziet. Je wordt er even vrolijk van, of het zet je aan het denken. Zoals dit hartje, een eerbetoon aan Gerrit Rietveld en Truus Schröder die met hart (en ziel) een bijzonder woonhuis bouwden.”
Aan de Minkade in Abstede wonen kabouters! Manuela stichtte het dorpje zo’n drie jaar geleden om de groenstrook langs de Minstroom wat op te fleuren. Behalve tientallen kabouters wonen er tussen de bloemen inmiddels ook konijntjes, egels en andere lieve dieren. Ze krijgt veel reacties. “Vooral kinderen kijken hun ogen uit. Ze staren minutenlang naar al die vrolijke, kleurrijke figuren in het groen. Buurtbewoners die kabouters (of beelden van andere dieren) over hebben, mogen die er bijzetten. Ik geef ze dan een gezellig plekje in het dorpje.”
Op een zijgevel in de Badstraat staat een gedicht met de titel Moment. Bewoner en kunstenaar Antonetta heeft de liefdevolle woorden van Jean Pierre Rawie er in 2018 met sierlijke letters opgeschilderd. En hoewel het veel bekijks trekt van buurtgenoten en vooral toeristen, speelt ze met de gedachte om het te vervangen door een vrolijker gedicht: Heppie, van Joke van Leeuwen. Ze wil graag weten: hoe blij zou Oost daar mee zijn?
Liefdevolle plek
“We kochten dit hoekpand, een voormalige fietsenzaak, vooral vanwege de charmante voorgevel aan de Mgr. van de Weteringstraat. De blinde zijmuur was echter vies en besmeurd met graffiti. Tegen de gevel stonden fietswrakken weg te roesten. We hebben de straathoek in 2018 opgeknapt. De muur is helemaal wit gestuct, met ervoor een bankje met rozen aan weerszijden. Nu is het een liefdevol plekje, het gedicht van Rawie past er goed bij.”
Fantasiedieren
“Toch dacht ik vijf jaar geleden eigenlijk aan een andere gedicht: Heppie. Maar vanwege de problemen met de gezondheid van onze dochter Anemoon voelde dat niet goed, ik koos voor het meer ingetogen Moment van Rawie. Maar het gaat nu veel beter met Anemoon, in haar atelier op de begane grond maakt ze keramiek onder de artiestennaam Anemoon on Fire. Kinderen op weg naar school kijken ademloos naar haar kleurrijke, bizarre fantasiedieren in de etalage, zo leuk! Daarom zou het Heppie hier goed passen: kinderen worden dan vrolijk van keramiek én poëzie.”
Wat wil Oost?
Antonetta en Anemoon zijn nieuwsgierig wat de buurt wil: Moment of Heppie? Wie er iets over wil zeggen is van harte welkom in het atelier aan de Mgr. van de Weteringstraat 82. Je kunt ook per mail contact met hen opnemen. Wie nieuwsgierig is naar het keramiek van Anemoon en de kunst van Antonetta, kijkt op www.antonetterette.nl
In Oost liggen – zover bekend – zeven stoeptegels met een spreuk. Je moet goed kijken, ze zijn rond 2014 gelegd en al behoorlijk versleten en verkleurd. De maker is Harry van Putten, kunstenaar en filosoof, in 2017 op 64-jarige leeftijd overleden. Niemand weet hoeveel hij er gelegd heeft. In de loop der tijd zijn er een aantal verdwenen na het opnieuw bestraten van een stoep. Maar het vergankelijke hoorde juist bij zijn filosofie.
Struinen door de stad
Annelies Douze en Riny Sprengers leerden Harry kennen toen ze in de jaren 80 samen een woongroep wilden starten in Nieuwegein. “Dat project ging niet door, maar sindsdien waren we bevriend. Wel ging hij gaande weg meer op zichzelf leven, noemde zich de ‘voorzitter van de individuelen’. Jarenlang struinde hij door de stad en nam scherven en stenen mee naar huis. Daar schreef hij dan spreuken op.”
Nachtwerk
“Tien jaar geleden begon hij stenen terug te geven aan de stad, zoals hij dat omschreef. Hij had mallen met spreuken gemaakt waarmee hij zelf stoeptegels bakte, altijd met een roestig veertje erin, niemand weet overigens waarom. Die tegels legde hij in het holst van de nacht in de buurt van vrienden en kennissen. Nooit voor de deur, maar iets verder, bijvoorbeeld bij een nabije brievenbus, fietsenstalling of straathoek waarvan hij wist dat je er vaak langskwam. Zo kregen wij zelf een tegel bij onze achterom.”
Leven als een kluizenaar
“Toch wilde hij anoniem blijven, hij signeerde de tegels niet. Dat ze zouden vergaan of vergeten was onderdeel van zijn filosofie. De laatste jaren leefde hij als een kluizenaar, toen werd het contact helaas minder. Na zijn overlijden hebben we zijn schervencollectie veilig kunnen stellen, inclusief de mallen. We doen sindsdien ons best om alle tegels in de stad in kaart te brengen.”
Sprekende Stenen
Pieter de Hoogh, een oud-buurman van Harry, heeft een overzicht gemaakt van de spreukentegels in de stad. De tegels komen ook uitgebreid aan bod in de documentaire Sprekende Stenen van Suzanne van Leendert. Zij ging op zoek naar de straatpoëzie in Utrecht, waarbij ze via persoonlijke verhalen de betekenis van woorden in de openbare ruimte stad wil achterhalen.
