Struikelsteen voor Jordan

Op vrijdag 18 oktober zijn twee struikelstenen geplaatst in de stoep voor Frans Halsstraat 19, het huis met de naam Sleepy Hollow. Ze herinneren ons voortaan aan Prof. Hermann Jordan (1877-1943) en zijn vrouw Nanette Jordan – van Witsen (1871-1959) die hier jarenlang woonden totdat ze in de oorlog moesten onderduiken. De struikelstenen zijn onderdeel van het grote Europese Stolpersteine monument van kunstenaar Gunter Demnig ter herdenking van slachtoffers van het nazi-regiem. In Oost liggen nu 40 struikelstenen, elk met een eigen (oorlogs)verhaal, zie overzicht.

Vooraanstaand hoogleraar
De Duitse wetenschapper Hermann Jordan, een kind van een joodse moeder en een niet-joodse vader, trouwde in 1902 met de joods-Nederlandse Nanette van Witsen. Het echtpaar vestigde zich in 1914 in Utrecht. Een jaar later werd Hermann hoogleraar in de Vergelijkende Fysiologie der Dieren aan de Universiteit Utrecht. Hij onderzocht het functioneren van levende wezens. Denk aan stofwisseling en celdeling. Hij deed baanbrekende onderzoeken en publiceerde vele wetenschappelijke boeken. Daarnaast schreef hij met gezag over zijn tweede interesse: opvoeding en pedagogiek, met name Montessori onderwijs.

Jordan Lyceum
In 1943 werd Hermann – gelijk alle joodse hoogleraren – ontslagen, ondanks dat het onderzoek naar zijn joodse afkomst nog liep. Het echtpaar besloot daarop in Wageningen onder te duiken. Hermann overleed datzelfde jaar aan een hersenbloeding. Nanette en de twee kinderen overleefden de oorlog. Zoon Herman (1903-1971) stichtte – geïnspireerd door het gedachtegoed van zijn vader – in 1945 een Montessori Lyceum met internaat aan de Maliebaan. Deze middelbare school verhuisde later naar Zeist, het tegenwoordige Jordan Lyceum.

Lees meer over struikelstenen in Oost.

De eerste struikelsteen werd geplaatst door Henk Kummeling, rector van de Universiteit Utrecht, destijds de werkgever van Hermann Jordan. ‘We moeten als universiteit de ogen niet sluiten voor wat vroeger niet goed is gegaan.’ – foto: Arnoud Wolff
De tweede steen werd gelegd door Luise Hirsch, tevens de aanvrager van de stenen. Ze is een kleindochter van Gottwald Hirsch, destijds een medewerker van Prof. Jordan – foto: Ed Kanters
Prof Hermann Jordan in zijn laboratorium aan de Jan van Galenstraat rond 1940 – Het Utrechts Archief